Choroby winorośli i ich zwalczanie
Choroby winorośli stanowią duże zagrożenie dla upraw, za względu na małą ilość zarejestrowanych środków ochrony do oprysku winorośli. Użycie niewłaściwego preparatu ochronnego może spowodować skażenie owoców. Z tego powodu zwalczanie chorób winorośli polega przede wszystkim na profilaktyce. Systematyczne zabiegi ochronne (cięcie sanitarne, opryski) pozwalają skutecznie zahamować rozwój chorób jeszcze przed pojawieniem się owoców. Oto najważniejsze choroby winorośli i ich zwalczanie w uprawach amatorskich.
Choroby winorośli - mączniak rzekomy
Fot. Folini, CC BY 2.5, Wikimedia Commons
1. Mączniak rzekomy winorośli
Mączniak rzekomy jest najgroźniejszą i najczęściej występującą chorobą winorośli, wywoływaną przez grzyb Plasmopara viticola. Rozwojowi choroby sprzyja ciepła (20°C) i wilgotna pogoda. Ta choroba winorośli największe zagrożenie stanowi podczas deszczowej pogody, na przełomie czerwca i lipca.
Mączniak rzekomy winorośli atakuje przede wszystkim liście. Rzadziej rozwija się na latoroślach, kwiatach i owocach.
Objawy tej choroby winorośli to młode liście pokryte okrągłymi, oliwkowo-brązowymi, prześwitującymi, tłustymi plamami. Po kilku tygodniach plamy zmieniają kolor na brunatnoczerwony. Na dolnej stronie liścia, na plamach, widoczny jest biało-fioletowy nalot. Na starszych liściak plamy układają się w obraz mozaiki. Porażone kwiaty żółkną i zasychają, a jagody brązowieją i opadają. Choroba osłabia całe krzewy, które nie są w stanie utrzymać owoców i staja się mniej odporne na mróz.
Mączniaka rzekomego winorośli zwalczamy przy pomocy preparatu Dithane NeoTec 75 WG lub naturalnego środka Limocide.
Opryski Å›rodkiem Dithane NeoTec 75 WG (20g w 8 l wody/100m²) wykonuje siÄ™ zapobiegawczo - pierwszy zabieg przed kwitnieniem. W przypadku hodowli wrażliwych odmian winoroÅ›li, szczególnie w deszczowe lata, zabiegi należy powtarzać 4 razy (w odstÄ™pach 7-10 dniowych).
Opryski winorośli środkiem Limocide można wykonywać zapobiegawczo lub z chwilą wystąpienia pierwszych objawów choroby, od fazy 2 liścia do końca fazy rozwoju kwiatostanu, w odstępach co 10 - 14 dni. Preparat dawkuje się w ilości 2 ml na 1 litr wody. Maksymalnie można wykonać do 6 oprysków w sezonie.
Choroby winorośli - mączniak prawdziwy
Fot. Maccheek, CC BY 3.0, Wikimedia Commons
2. Mączniak prawdziwy winorośli
Mączniak prawdziwy na winorośli, wywoływany przez grzyba Oidium tuckeri jest szczególnie niebezpieczny dla winorośli uprawianej pod osłonami. Jednak ocieplenie klimatu sprawia, że staje się on coraz większym zagrożeniem również dla winorośli uprawianej w polu.
Objawy mączniaka prawdziwego winorośli obserwujemy kwiatostanach, niezdrewniałych pędach oraz owocach. Na porażonych częściach rośliny pojawia się mączysty nalot. Pędy i kwiaty ciemnieją i zamierają. Na najmłodszych liście, na silnie porażonych latoroślach, są lekko kędzierzawe, a ich brzegi podwijają się do góry. Na górnej stronie blaszki liściowej pojawiają się żółtozielone plamy, które pokrywają się mączystym nalotem. Na starszych liściach, na całej ich powierzchni, widoczny jest srebrnoszary nalot.
Choroby winorośli - mączniak prawdziwy
Fot. depositphotos
Najgroźniejsze w przypadku tej choroby winorośli jest jednak porażenie młodych owoców. Na ich skórce widoczne są drobne, ciemne plamki i pajęczynowate przebarwienia. Skórka zasycha i przestaje rosnąć, natomiast miąższ rozrasta się nadal. W efekcie owoce winorośli pękają i gniją. Pęknięcia owoców są bardzo głębokie, sięgające aż do nasion. Porażone liście i grona wydzielają charakterystyczny zapach grzyba.
Jako zwalczanie mÄ…czniaka prawdziwego winoroÅ›li zaleca siÄ™ profilaktycznie opryskiwanie krzewów preparatami siarkowymi, np. Siarkol 800 SC (27,4-40 ml w 10 l/100m²). Opryski wykonujemy w maju, przed kwitnieniem winoroÅ›li i powtarzamy je co 7 dni przez caÅ‚y okres wegetacyjny.
Od 2018 roku do zwalczania mączniaka prawdziwego winorośli możemy wykorzystać też 2 nowe ekologiczne preparaty, które świetnie chronią winorośl przed tą chorobą. Są to:
3. Biała zgnilizna winogron
Biała zgnilizna winogron, której sprawcą jest grzyb Metasphaeria diplodiella, występuje zwykle w rejonach, w których istnieje zagrożenie gradu. Choroba rozwija się podczas wilgotnej pogody przy temperaturze 20-30°C, na uszkodzonych przez grad owocach.
Ta choroba winorośli poraża głównie jagody uszkodzone przez gradobicia, ptaki czy osy. Owoce przebarwiają się na jasnobrązowy kolor, marszczą i zasychają. Porażone latorośle pokrywają się małymi, brązowymi plamkami, które rozprzestrzeniają się na całą jej powierzchnię. Chore pędy zasychają i pokrywają się brązowym nalotem.
Zwalczanie białej zgnilizny winogron polega na ochronie dojrzewających owoców przed uszkodzeniami mechanicznymi (np. powodowanymi przez grad, ptaki, osy). Duże znaczenie ma również prawidłowa agrotechnika, tzn. regularne usuwanie wszystkich uszkodzonych mechanicznie części rośliny. Gdy pojawią się pierwsze objawy tej choroby winorośli, wykorzystujemy preparaty polecane do walki z mączniakiem rzekomym.
Choroby winorośli - szara pleśń
Fot. Tom Maack, CC BY 3.0, Wikimedia Commons
4. Szara pleśń winorośli
Objawy szarej pleśni na winorośli najczęściej występują na dojrzewających owocach, na których choroba wyrządza największe szkody. Jagody przebarwiają się na brązowy kolor i gniją. Skórka pokrywa się, charakterystycznym dla szarej pleśni, siwym pylącym nalotem. W bardzo korzystnych dla grzyba warunkach (tj. wysoka wilgotność powietrza) objawy tej choroby winorośli mogą wystąpić również na liściach. Na powierzchni blaszki liściowej pojawiają się duże plamy otoczone żółtozieloną obwódką. Tkanka na plamach wysycha i brunatnieje, a na jej powierzchni pojawia się pylący nalot pleśni.
Zwalczanie szarej pleśni na winorośli jest trudne. Podstawą ochrony jest utrzymywanie niskiej wilgotności powietrza między krzewami winorośli, poprzez prawidłowe cięcie winorośli.
W rejonach o wysokiej sumie opadów (np. MaÅ‚opolska) zaleca siÄ™ dobór odmian winoroÅ›li o niskiej wrażliwoÅ›ci na tÄ™ chorobÄ™. Do oprysku zapobiegawczego, jak i interwencyjnego (po zauważeniu objawów porażenia szarÄ… pleÅ›niÄ…), użytkownicy nieprofesjonalni mogÄ… stosować Å›rodek Switch 62,5 WG. Zalecana dawka to 12g na 100m² (takÄ… ilość Å›rodka należy rozpuÅ›cić w 4-10 litrach wody). Można wykonać maksymalnie dwa opryski w sezonie, w odstÄ™pie co najmniej 21 dni.
5. Choroby fizjologiczne winorośli
Winorośl może zapadać także na schorzenia nieinfekcyjne, związane z nieprawidłowym nawożeniem. W przypadku stwierdzenia objawów wskazujących na niedobory makro- lub mikroelementów, warto w pierwszej kolejności sprawdzić odczyn pH gleby, gdyż przy niewłaściwym pH pobieranie niektórych składników z gleby może być utrudnione. Odczyn pH gleby zalecany dla winorośli wynosi 6,5 - 7,2 (gleby lekko kwaśne do obojętnych). Jeżeli pH jest właściwe, wystarczy zastosować odpowiednie nawożenie. W uprawie amatorskiej warto sięgać po nawozy o bogatym składzie makro- i mikroelementów, jak np. Nawóz Target do winorośli z mikroskładnikami.
Żółknięcie młodych liści winorośli (blaszka liściowa żółknie ale nerwy pozostają zielone) może wskazywać na chlorozę - chorobę nieinfekcyjną wywołaną niedoborem żelaza. Do uzupełnienia tego pierwiastka można zastosować oprysk nawozem dolistnym Help Plant Fe.
Jeśli starsze liście są żółte, a okolice nerwów zielone, bardziej prawdopodobny będzie niedobór magnezu. Tutaj również można wspomóc się wykonując oprysk nawozem dolistnym Help Plant Mg na niedobory magnezu.
Chloroza winorośli
Żółknięcie liści przy jednoczesnym czerwienieniu ogonków liściowych i początków nerwów, wywołuje zaś brak azotu. Z kolei przebarwienia liści na kolor brunatno-brązowy i towarzyszące temu deformacje oraz podwijanie brzegów liści, mogą wskazywać na niedobór fosforu. Przebarwianie się krawędzi liści na brązowo-purpurowo, a następnie ich zasychanie, wskazuje na niedobór potasu (często towarzyszy mu nadmiar wapnia w glebie).
Winorośl jest bardzo wrażliwa na nieodpowiednią zawartość boru w glebie. Przy jego niedoborze brzegi górnych, najmłodszych liści się podwijają. Na blaszce liściowej powstaje mozaika żółtozielonych plamek. Z kolei przy nadmiarze boru brzegi blaszek liściowych żółkną i pokrywają się czarnymi, nekrotycznymi plamkami.
mgr inż. Agnieszka Lach
Przeczytaj również:
- Pilśniowiec winoroślowy. Jak zwalczać szpeciele na liściach winorośli?
- Szara pleśń - objawy, zwalczanie naturalne, opryski
- Winorośl - odmiany, sadzenie, uprawa na działce
Opracowano na podstawie:
1. J. Lisek, Mączniaki winorośli, Działkowiec Nr 5 (693), str. 66-67;
2. R. Myśliwiec, Uprawa winorośli, PWRiL, Warszawa 2013, str. 130-141.
