Choroby cebuli i ich zwalczanie

Choroby cebuli wpływają znacznie na jakość i ilość plonu. Zlekceważone objawy chorobowe na cebuli mogą doprowadzić do utarty całej uprawy, a także i przechowywanych zbiorów. Zwalczanie chorób cebuli jest bardzo trudne. Dlatego, aby zapobiec stratom, warto nauczyć się szybko diagnozować choroby cebuli oraz poznać sposoby ich zwalczania. Oto 3 najgroźniejsze choroby cebuli i ich zwalczanie w ogrodach działkowych.

Choroby cebuli. Od lewej: mączniak rzekomy, alternarioza, biała zgnilizna

1. Mączniak rzekomy cebuli

Mączniak rzekomy (Peronospora destruktor) jest to najgroźniejsza choroba cebuli. Występuje ona powszechnie we wszystkich rejonach uprawy, najbardziej szkodliwa jest jednak na obszarach o wilgotnym klimacie. Grzyb zimuje w cebuli w formie utajonej. W nowym okresie wegetacyjnym poraża roślinę systemicznie, tzn. od wewnątrz. W okresie wysychania roślin zarodniki przenoszone są z wiatrem na sąsiednie uprawy cebuli. Rozwojowi mączniaka rzekomego cebuli sprzyja stałe, kilkugodzinne zwilżenie liści (szczypioru) w nocy oraz bezdeszczowa i ciepła pogoda w ciągu dnia.

Objawy mączniaka rzekomego cebuli obserwujemy na liściach i pędach kwiatostanowych (cebula nasienna). Pojawiają się na nich żółtawe, szybko powiększające się plamy. Liście i pędy kwiatostanowe ulegają zniekształceniu. Silnie opanowane liście wyginają się łukowato do ziemi, żółkną i zasychają. Reakcją chorej rośliny na te zmiany, jest masowe wytwarzania młodych liści. Powoduje to, że pod koniec wegetacji wykształcają się cebule o grubych, niezasychających szyjkach, które nie nadają się do przechowywania. Przy dużej wilgotności powierzana powierzchni żółtych plam rozwija się delikatny szarofioletowy nalot. Silnie porażone rośliny nie tworzą cebul.

Zwalczanie mączniaka rzekomego cebuli opiera się na profilaktyce. Przeprowadzany staranna selekcję dymki do nasadzeni, usuwając cebulki ze zgrubiałą szyjką. Zagrożone porażeniem rośliny polewam wywarem ze skrzypu polnego. Podczas zbioru dokładnie usuwamy wszystkie resztki roślinne. Gdy zaobserwujemy pierwsze objawy tej choroby cebuli usuwamy chore rośliny, a pozostałe opryskujemy na przemiennie preparatami: Dithane NeoTec 75 WG (20g w 2-10 l wody/100m²), Ascom 250 SC (8 ml w 7 l wody/100m²), Atos 250 SC (8 ml w 7 l wody/100m²) lub Dobromir Top 250 SC (8 ml w 7 l wody/100m²), powtarzając zabiec co 7-10 dni (maksymalnie 4 zabiegi). Do cieczy roboczej dodajemy kilka kropli mydła, aby zwiększyć jej przyczepność. Nie zaleca się stosowania preparatów miedziowych, ponieważ opóźniają one rozwój cebuli.

Mączniak prawdziwy i rzekomy - zwalczanie
Wśród chorób, jakie zagrażają roślinom w naszych ogrodach i domach, są takie, które atakują tylko wybraną grupę roślin, ale też i takie, które są bardzo uniwersalne - atakują rośliny wszelkiego rodzaju, bez względu na to, czy rosną w sadzie, warzywniaku, ogrodzie ozdobnym czy na tarasie lub w mieszkaniu. Do tej drugiej grupy chorób niewątpliwie można zaliczyć mączniaka. Oto jak go rozpoznać i skutecznie zwalczać. Więcej...

2. Alternarioza cebuli

Alternarioza cebuli (Alternaria spp.) pojawia się zwykle jako powikłanie na cebulach porażonych wcześniej przez mączniaka rzekomego. Choroba rozwija się w drugiej połowie lata, podczas ciepłej (21-32°C) i wilgotnej pogody.

Objawy tej choroby cebuli to ciemne, brązowo-fioletowe plamy na szczypiorze, które pokryte są aksamitnym nalotem grzybni. Choroba prowadzi do przyspieszonego zamierania liści. Łuski okrywowe cebuli pękają i pokrywają się ciemnymi plamami. Takie cebule nie nadają się do przechowywania.

Zwalczanie alternariozy cebuli przeprowadza się równolegle ze zwalczaniem mączniaka rzekomego, stosując środki chemiczne jak w przypadku mączniaka rzekomego.

Śmietka cebulanka - zwalczanie chemiczne i ekologiczne
Śmietka cebulanka to szkodnik uszkadzający głównie cebulę, a także czosnek i por. Powoduje osłabienie wzrostu roślin, zaś w cebulach możemy znaleźć wydrążone przez larwy śmietki korytarze. Poznaj ekologiczne sposoby zwalczania śmietki cebulanki, a jeśli one nie pomogą, również chemiczne opryski przeciwko śmietce. Oto sposoby na zdrową cebulę, bez uszkodzeń i dziur! Więcej...

3. Biała zgnilizna cebuli

Biała zgnilizna cebuli jest wywoływana przez bytującego w glebie grzyba Sclerotium cepivorum. Grzyb ten atakuje rośliny cebulowe warzywne i ozdobne. Do infekcji może dojść w momencie, gdy uprawiamy cebulę na grządce po innych roślinach cebulowych. Innym źródłem infekcji jest porażony materiał wysadkowy (np. dymka) oraz resztki roślinne pozostałe w ziemi. Ta choroba cebuli jest szczególnie groźna w uprawie cebuli ozimej z jesiennego siewu.

Objawy białej zgnilizny cebuli zauważamy po wyrwaniu rośliny z ziemi. Na gnijących cebulach widać watowatą, białą, zbitą grzybnię. Na grzybni zalegają czarne, twarde drobinki (sklerocja), wielkości ziaren maku. Jest to bardzo ważna cecha, która ułatwia rozpoznanie tej choroby cebuli.

Zwalczanie białej zgnilizny cebuli, gdy choroba już wystąpi na roślinach, jest niemożliwe. Dlatego należy podejmować działania ograniczające pojawienie się tej choroby. Najważniejszy jest prawidłowy płodozmian. Należy zrobić co najmniej 3-letnią przerwę w uprawie warzyw cebulowych na danym miejscu. Przeprowadzamy dokładną selekcję materiału wysadkowego, odrzucając cebule wysadkowe i dymki z objawami chorób. Po zbiorach cebuli usuwamy wszelkie resztki roślinne z gleby. W przypadku uprawy cebuli z siewu, nasiona zaprawiamy przed siewem środkami grzybobójczymi, np. Zaprawa Nasienna T 75 DS/WS w ilości 0,3g/100g nasion.

mgr inż. Agnieszka Lach

Przeczytaj również:

Cebula zwyczajna. Właściwości i uprawa na działce
Cebula zwyczajna (Allium cepa) jest rośliną dwuletnią, przeważnie jednak uprawianą jako jednoroczna. Jest jedną z najstarszych znanych ludzkości roślin uprawnych, uprawianą i spożywaną od ponad 5 tys. lat. Obecnie jest powszechnie znana i ceniona na całym świecie. Swoją popularność zawdzięcza wysokim walorom smakowym i dietetycznym oraz właściwościom leczniczym. Zobacz jak wyglą uprwa cebuli na działce. Więcej...

Ochrona warzyw na działce
Mimo właściwej pielęgnacji, co roku uprawy warzyw na naszych działkach mogą być atakowane przez liczne choroby i szkodniki, obniżające wielkość i jakość plonu. Zobacz jak powinna wyglądać ochrona warzyw na działce i które metody zwalczania chorób i szkodników warzyw sprawdzają się najlepiej. Więcej...

Cebula dymka - uprawa, sadzenie, nawożenie
Cebula dymka to sprawdzony sposób na zdrową i dorodną cebulę z własnej działki lub ogrodu przydomowego. Zobacz co to jest dymka, dlaczego uprawa cebuli z dymki jest łatwiejsza, jaki jest najlepszy termin na sadzenie cebuli dymki. Być może zaskoczy Cię jak duży wpływ ma odpowiednie nawożenie takiej uprawy oraz dobór sąsiedztwa innych warzyw, korzystnych dla zdrowego wzrostu cebuli. Już za chwilę poznasz moje sekrety jak poprawić plonowanie, wzrost i smak cebuli z dymki! Więcej...

Opracowano na podstawie: Opracowanie zbiorowe pod redakcją prof. dr hab. Józefa Robaka, Metodyka Integrowanej Ochrony Cebuli, Instytut Ogrodnictwa, Skierniewice 2013, str. 19-25; J. Nawrocki, Choroby cebuli, Działkowiec Nr 8 (660), str. 40-41; Z. Borecki, Nauka o chorobach roślin, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 2001, str. 224-227. Fot. pixabay