Barszcz Sosnowskiego - jak wygląda, objawy oparzenia, zwalczanie
Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowsky), zwany też potocznie "zemstą Stalina" został sprowadzony do Polski przez Rosjan w latach 80-tych. Jest rośliną mocno ekspansywną i silnie trującą, a jego uprawa jest prawnie zakazana w naszym kraju. Barszcz Sosnowskiego preferuje wilgotne stanowiska i najczęściej występuję wzdłuż cieków wodnych. Coraz częściej można go spotkać blisko aglomeracji miejskich, co stanowi duże zagrożenie dla mieszkańców. Aby się przed nim uchronić zobacz jak wygląda barszcz Sosnowskiego, jakie są objawy oparzenia oraz jak przeprowadza się zwalczanie barszczu Sosnowskiego.
Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowsky)
Jak wygląda barszcz Sosnowskiego?
Wygląd barszczu Sosnowskiego jest dosyć charakterystyczny, ponieważ cała roślina jest bardzo masywna, może dorastać do 3-4m wysokości. Jego poszczególne części są znacznie większe od barszczu zwyczajnego, z którym jest często mylony (różnice szczegółowo omawiamy poniżej).
Barszcz Sosnowskiego jest rośliną dwuletnią, choć zdarzają się też egzemplarze żyjące dłużej. W pierwszym roku wytwarza rozetę liści, których średnica może dochodzić do 150 cm. Wiosną rozwój rośliny następuje bardzo wcześnie, zaraz po rozpoczęciu okresu wegetacji. Już w kwietniu barszcz Sosnowskiego przybiera postać przyziemnej rozety o średnicy 10-30 cm, którą tworzą pierzastodzielne, ciemnozielone liście. Wraz ze wzrostem temperatur następuje przyspieszenie wzrostu barszczu i już w maju roślina potrafi osiągnać 2 m wysokości.
W drugim roku (około maja) wyrasta pęd kwiatowy, charakterystyczny dla wyglądu barszczu Sosnowskiego. W dolnej części jest pokryty fioletowawymi plamami, zaś zakończony jest typowymi dla rodziny selerowatych baldachowatymi kwiatostanami, których średnica dochodzi do 50 cm. Barszcz Sosnowskiego kwitnie od czerwca do lipca.
Łodyga barszczu Sosnowskiego jest masywna i gruba (średnica do 10 cm), wzdłuż głęboko bruzdowana, w dolnej części pokryta fioletowymi plamkami. Wewnątrz jest pusta. Gdy roślina kończy swój cykl życiowy, łodyga zasycha i w tym stanie może przetrwać nawet kilka lat.
Ciekawostka!
Kwiatostany barszczu Sosnowskiego chętnie odwiedzane są przez pożyteczne owady zapylające. To jednak jedyna zaleta barszczu Sosnowskiego, gdyż roślina ta jest bardzo niebezpieczna zarówno dla ludzi jak i dla zwierząt.
Barszcz Sosnowskiego porastający tereny przydrożne
Fot. depositphotos
Barszcz Sosnowskiego, a barszcz zwyczajny - rożnice
Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowsky) często bywa mylony z barszczem zwyczajnym (Heracleum sphondylium). Aby się upewnić czy dana roślina nam zagraża, warto nauczyć się je rozróżniać.
Oto najważniejsze różnice między barszczem Sosnowskiego, a barszczem zwyczajnym:
- Barszcz zwyczajny jest znacznie drobniejszy od barszczu Sosnowskiego, a jego wysokość waha się zazwyczaj w przedziale 1-1,5m
- Barszcz zwyczajny ma znacznie mniejsze kwiatostany niż barszcz Sosnowskiego. Średnica kwiatostanów barszczu zwyczajnego wynosi od kilku do kilkunastu cm, podczas gdy średnica kwiatostanów barszczu Sosnowskiego waha się w przedziale od 30 do 80 cm
- Barszcz Sosnowskiego kwitnie wcześniej niż barszcz zwyczajny. Barszcz Sosnowskiego kwitnie w okresie czerwiec-lipiec, zaś barszcz zwyczajny w okresie lipiec-sierpień
- W przypadku barszczu Sosnowskiego pędy z kwiatostanami rozgałęziają się od pędu głównego bardzo silnie na boki, zaś u barszczu zwyczajnego są one ułożone znacznie bliżej siebie, równolegle
- Łodyga barszczu Sosnowskiego pokryta jest fioletowymi plamkami, które nie występują na łodydze barszczu zwyczajnego
- Rośliny znacznie różnią się grubością i masywnością łodygi. Łodyga barszczu zwyczajnego jest drobna, osiąga średnicę 2-3 cm, podczas gdy średnica łodygi barszczu Sosnowskiego osiąga 10 cm
- Liście barszczu Sosnowskiego są znacznie większe, a ich długość może przekraczać 1m, podczas gdy liście barszczu zwyczajnego mają długość nie większą jak 50 cm
- Inny kształt liści. Liście barszczu Sosnowskiego są trójlistkowe (podział jednak jest bardzo słabo widoczny) w kolorze żywej zieleni, zaś liście barszczu zwyczajnego są 3-5 listkowe lub pierzaste w kolorze ciemnozielonym
Barszcz zwyczajny, a barszcz sosnowskiego
Fot. AnRo0002 oraz Popadius, Public Domain, Wikimedia Commons
Jeśli już mamy pewność, żę zetknęliśmy się właśnie z barszczem Sosnowskiego, warto dowiedzieć się co nam grozi po kontakcie z tą rośliną i co robić w przypadku ewentualnego poparzenia.
Objawy oparzenia barszczem Sosnowskiego
Na wszystkich częściach barszczu Sosnowskiego, łącznie z korzeniami, występują niewielkie włoski, zawierające olejki eteryczne. Ich podstawowym składnikiem są związki kumarynowe. I to właśnie te substancje powodują tak dużą toksyczność barszczu Sosnowskiego.
W zetknięciu ze skórą barszcz Sosnowskiego daje silne objawy oparzenia.. Największe zagrożenie poparzeniem po zetknięciu z barszczem Sosnowskiego występuje późną wiosną i latem, w okresie słonecznej pogody z wysokimi temperaturami, w czasie kwitnienia i dojrzewania tych roślin. Wystawienie na słońce skóry poparzonej przez barszcz Sosnowskiego potęguje objawy. Roślina ta natomiast nie stanowi zagrożenia w zimie.
Rośliny uczulające w ogrodzie. Masz alergię? Lepiej ich unikaj!
Rośliny uczulające posadzone w ogrodzie mogą stanowić problem dla osób ze skłonnościami do alergii. Prezentujemy najczęściej występujące w ogrodach gatunki roślin, które mogą uczulać. Jeśli jesteś alergikiem, lepiej unikaj ich w swoim ogrodzie! Więcej...
Objawy poparzenia barszczem Sosnowskiego wyglądają następująco:
- Najsilniejsze objawy pojawiają się po 30 minutach do 2 godzin od kontaktu ze skórą. Nasilają się jeszcze bardziej, jeśli wystawi się miejsce oparzenia na działanie promieni słonecznych lub przy silnym spoceniu się (wilgotność potęguje objawy).
- Po 24 godzinach poparzona skóra zaczerwienia się i pojawiają się pęcherze wypełnione płynem surowiczym. Taki stan zapalny utrzymuje się przez 2-4 dni
- Po tygodniu pęcherze ciemnieją i utrzymują się na skórze przez kilka miesięcy. Miejsca oparzeń są cały czas bardzo wrażliwe na promienie słoneczne.
- Po zagojeniu zostają blizny, które są nadal wrażliwe na światło przez wiele lat.
Poparzenia na dłoni po kontakcie z barszczem Sosnowskiego
Fot. Ivo Kruusamägi, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons
W/w zmiany skórne, które określamy mianem poparzeń, to nie jedyne objawy, jakie może wywołać barszcz Sosnowskiego. Inne objawy zatrucia barszczem Sosnowskiego to:
- podrażnienia dróg oddechowych
- nudności i wymioty
- bóle głowy
- podrażnienie oczu i zapalenie spojówek
U osób nadwrażliwych (szczególnie narażeni są alergicy) po oparzeniu barszczem Sosnowskiego może dochodzić do ciężkich powikłań, w tym martwicy tkanek prowadzącej do konieczności amputacji poparzonej kończyny. Znane są też przypadki śmierci po kontakcie z barszczem Sosnowskiego.
Uwaga!
W upalne letnie dni sok barszczu Sosnowskiego może parować i unosić się w powietrzu. Przez to czasem nie trzeba nawet dotykać rośliny, żeby ulec poparzeniom - wystarczy przebywać w jej okolicy.
Barszcz Sosnowskiego jest również niebezpieczny dla zwierząt hodowlanych. Może ranić wymiona krów mlecznych (niestety jedynym rozwiązaniem jest zabicie poranionego zwierzęcia), zaś po spożyciu części zielonych powoduje oparzenia przewodu pokarmowego, krwotok wewnętrzny oraz biegunkę.
Co robić, gdy zauważymy objawy oparzenia barszczem Sosnowskiego?
Objawy poparzenia barszczem Sosnowskiego należy jak najszybciej minimalizować przez obfite przemycie skóry wodą z mydłem, skontaktowanie się z lekarzem i przynajmniej przez kilka dni unikanie wystawiania skóry na słońce.
W przypadku oparzenia barszczem Sosnowskiego pomocne są maści przeznaczone do leczenia suchych i łuszczących się zmian skórnych, przeciwdziałające reakcjom alergicznym. Środkiem zaradczym może być też krem na oparzenia, zmniejszający odczucie bólu i swędzenia. Pamiętajmy jednak, że odpowiednie dla nas specyfiki powinien dobrać lekarz.
Trujące rośliny ogrodowe
Trujące rośliny ogrodowe, choć nie jesteśmy tego świadomi, bardzo powszechnie występują na naszych działkach i w ogrodach. Wiele popularnych roślin ozdobnych wytwarza substancje chemiczne odpowiedzialne za ich trujące właściwości. Oto najczęściej występujące w ogrodach rośliny trujące. Zobacz jak mogą Ci zaszkodzić i jak się ustrzec przed ewentualnym zatruciem! Więcej...
Zwalczanie barszczu Sosnowskiego
Zwalczanie barszczu Sosnowskiego jest bardzo trudne, gdyż jest to roślina ekspansywna i silnie rośnie. Dlatego zabiegi zwalczające należy kilkakrotnie powtarzać.
Należy pamiętać, iż zanim zacznie się zwalczać barszcz Sosnowskiego na własną rękę należy bardzo dobrze okryć swoje ciało tak aby nie dopuścić do kontaktu rośliny ze skórą. Najlepiej sprawdza się strój z materiałów syntetycznych, wodoodpornych, w tym rękawice z długimi rękawami. Niestety materiały z włókien naturalnych, jak len czy bawełna, wchłaniają sok i są penetrowane przez włoski barszczu Sosnowskiego. Oczy chroni się zakładając gogle lub okulary.
Dobrym, jeśli nie lepszym pomysłem jest też powiadomienie lokalnych władz o miejscu występowania barszczu Sosnowskiego i pozostawienie usunięcia rośliny osobom odpowiednio przeszkolonym.
Najskuteczniejszą metodą jest usuwanie jednorocznych rozet liściowych w okresie jesiennym, kiedy to najłatwiej jest je rozpoznać. Można to wykonać przy pomocy zwykłych narzędzi ogrodniczych, jak motyka czy łopata.
Barszcz Sosnowskeigo zwalcza się również poprzez ścinanie pędu kwiatostanowego. Zabieg ten należy 3-4 razy powtarzać, gdyż po każdym ścięciu roślina będzie wytwarzać coraz niżej nowe baldachy. Zabieg koszenia pędów kwiatostanowych należy wykonywać wcześnie aby roślina nie wytworzyła nasion.
Pomocne przy zwalczaniu barszczu Sosnowskiego jest stosowanie chemikaliów, jak np. Roundup. Oprysk nie tylko osłabi roślinę ale także sprawi, iż jej nasiona będą miały znacznie mniejszą siłę kiełkowania. Zabieg opryskiwania należy powtarzać kilkukrotnie.
Katarzyna Marcinkowska
Przeczytaj również:
Jak zwalczyć skrzyp polny w ogrodzie?
Skrzyp polny jest powszechnym i uciążliwym chwastem, który potrafi szybko, niemal całkowicie zdominować nasze rabaty kwiatowe i trawniki. Nie powinniśmy ignorować obecności choćby jednego egzemplarza skrzypu polnego rosnącego w naszym ogrodzie. Zobacz jak zwalczyć skrzy polny aby już nigdy nie pojawił się w Twoim ogrodzie! Więcej...
Oprysk na chwasty w trawie
Mniszek lekarski, powoje, skrzyp polny, pokrzywy - to tylko niektóre z chwastów, które jak co roku atakują nasze trawniki. Rozrastają się w bardzo szybkim tempie zagłuszając wzrost trawy. Walka z chwastami trwa przez niemal cały sezon, ale obecnie są one w fazie aktywnego wzrostu, więc to najlepszy moment by je zwalczyć. Jak to zrobić skutecznie? Więcej...
Pokrzywa - właściwości, zastosowanie w nawożeniu i ochronie roślin
Pokrzywa zazwyczaj jest kojarzona jako uciążliwy i nieprzyjemnie parzący chwast, którego trzeba się bezwzględnie pozbyć z ogrodu. Tymczasem zamiast ją wyrzucać, można przyrządzić z niej wartościową gnojówkę, wyciąg lub wywar i wykorzystać do nawożenia i ochrony roślin. Co ciekawe, pokrzywa ma też zastosowanie w zielarstwie, kuchni i kosmetyce. Więcej...
