Bakłażan - właściwości odżywcze i uprawa w ogrodzie

Bakłażan (Solanum melongena), zwany także oberżyną, gruszką miłosną lub psianką podłużną, jest charakterystycznym warzywem z fioletową skórką i biało-zielonym miąższem. Aczkolwiek niektóre odmiany bakłażanów mogą zaskoczyć swoim wyglądem niejednego ogrodnika! Zobacz jakie właściwości odżywcze kryje w sobie bakłażan oraz jak powinna wyglądać uprawa bakłażana w ogrodzie, by warzywo to zdrowo rosło i zaskakiwało wspaniałym smakiem!

Bakłażan, oberżyna (Solanum melongena)
Fot. pixabay

Bakłażan - właściwości odżywcze

Bakłażan jest ceniony za właściwości odżywcze, dietetyczne i smakowe. Owoce bakłażana zawierają niewiele kalorii (zaledwie 15-24), a ich skład stanowi w 91,9% woda. Oprócz niej w owocach znajdują się także węglowodany, białka i błonnik pokarmowy. Zawartość tłuszczów w bakłażanie jest niewielka, bo sięga jedynie 0,1%.

Bakłażan zawiera sole mineralne - dużo potasu, wapnia, żelaza, fosforu i magnezu, a mało sodu. To dobrze, bo sodu (pochodzącego z soli kuchennej) w naszej diecie jest zazwyczaj za wiele. Tych innych minerałów może nam zaś brakować. W 100 g świeżych bakłażanów jest około 220 mg potasu, który pokrywa w 10% dzienne zapotrzebowanie organizmu na ten składnik. Owoce tego warzywa są źródłem witamin z grupy B:B1, B2, PP, B6 i witaminy C.

Warto wiedzieć!
Bakłażan bywa nazywany miłosną gruszką, gdyż w wielu krajach jego owocom przypisuje się moc afrodyzjaku. Tę siłę zawdzięcza wysokiej zawartości minerałów i witamin. Bakłażan może być zatem świetnym daniem na romantyczną kolację :-)

Bakłażan - uprawa w ogrodzie

Na polskim rynku spotyka się odmiany zagraniczne bakłażana, np. 'Black Beauty', 'Moneymaker F1', 'Violetta fi Firenze', ale są też odmiany polskie, jak np. 'Długa Fioletowa F1', 'Długa Purpurowa F1'. Zwykle owoce bakłażana są fioletowe, ale bywają też zielone, żółte, różowe, pomarańczowoczerwone, a nawet białe, jak u odmiany 'Easter Egg'.

Bakłażan ma duże wymagania cieplne (20-30°C), a ponadto jest wrażliwy na niedobór wody. Dobrze plonuje na ciepłych, przewiewnych glebach, zasobnych w próchnicę. W gorące lato bakłażan może rosnąć i dojrzewać w gruncie, choć najlepiej udaje się uprawiany w szklarni lub tunelu foliowym. Od wiosny zaś rozpoczynamy uprawę tego warzywa z rozsady.

Nasiona bakłażana kiełkują wolno, podobnie jest w przypadku wzrostu rozsady. Wysiewamy bakłażan w marcu w mieszkaniu lub ogrzewanej szklarni, a sadzimy do gruntu, gdy temperatura osiągnie co najmniej 15°C (przeważnie jest to przełom maja i czerwca). Przed siewem moczymy nasiona bakłażana w temperaturze 20°C. Zaś wysiewamy od razu do doniczek aby roślin nie pikować, co spowolniło by ich rozwój.

Bakłażan - różne odmiany
Fot. pixabay

Chcąc obsadzić 10m², trzeba wysiać około 0,5g nasion, a więc około 50 sztuk. Na grządki rośliny będą sadzone w rozstawie 50-60x40-50 cm.

Przed wysadzeniem rozsady bakłażana na miejsce docelowe, musimy odpowiednio przygotować glebę. Ponieważ warzywo to preferuje zasobną w związki pokarmowe ziemię, należy przekopać ziemię z kompostem lub dobrze przekompostowanym obornikiem. Podczas kwitnienia i owocowania roślin trzeba je obficie podlewać. Dodatkowo warto zasilać bakłażany płynnym nawozem. Możemy sięgnąć zarówno po nawozy mineralne, jak i organiczne, np. biohumus.

Aby uzyskać okazałe owoce bakłażana, ograniczamy ich liczbę na roślinie do pięciu, obrywając wszystkie pojawiające się później pąki kwiatowe.

Kiedy zbierać bakłażany

Owocowanie bakłażanów rozpoczyna się po 70-90 dniach od sadzenia rozsady. Owoce zbieramy, gdy osiągną odpowiednią dla odmiany wielkość, a ich skórka będzie błyszcząca, ponieważ kiedy matowieje, owoce zaczynają gorzknieć. Plony w zależności od odmiany z 10m² grządki wynoszą przeważnie 8-10 kg.

Bakłażan, oberżyna (Solanum melongena)
Fot. pixabay

Bakłażan - choroby i szkodniki

Bakłażana często atakują mszyce i stonka ziemniaczana. Nie zapominajmy zatem o stałym kontrolowaniu i obserwacji roślin. W przypadku pojawienia się niechcianych insektów, warto sięgnąć po ekologiczne opryski na mszyce z pokrzyw, mniszka lekarskiego, czy gotowe preparat naturalne, jak np. Emulpar 940 EC. W przypadku pojawienia się stonki, warto natomiast sięgnąć po preparat Spintor 240 SC.

Dlaczego bakłażan nie zawiązuje owoców

Zdarza się, że bakłażan nie zawiązuje owoców. Może być to spowodowane przez następujące czynniki:

Kwiaty bakłażana nie zostały zapylone

Bakłażan jest samopylny, ale nie zawsze istnieją warunki sprzyjające zapylaniu. Optymalne warunki to temperatura powyżej 16°C i umiarkowana wilgotność powietrza. Przy zbyt dużej wilgotności, pyłek skleja się ale gdy powietrze jest zbyt suche i gorące, zapylanie także jest utrudnione. Aby ułatwić zapylanie w szklarni, można delikatnie potrząsać roślinami w czasie kwitnienia lub przenosić pyłek pędzelkiem.

Nieprawidłowe warunki uprawy bakłażana

Bakłażan potrzebuje ciepłego, słonecznego miejsca (20-30°C) oraz systematycznego podlewania i nawożenia. Zbyt mała ilość składników pokarmowych, susza lub przelewanie podłoża oraz zbyt niska temperatura powietrza (poniżej 15°C wzrost rośliny zostaje zahamowany) to czynniki, które także mogą być przyczyną braku zawiązywania owoców bakłażana.

Nieprawidłowe przycinanie bakłażana

Prawidłowe prowadzenie bakłażana sprzyja lepszemu zawiązywaniu owoców. Bakłażany zwykle prowadzi się naturalnie lub na jeden pęd. Pędy zagęszczające koronę, pojawiające się w kątach liści, usuwa się, by nie „ogładzały” rośliny. Gdy bakłażan ma zbyt wiele liści a jego pokrój jest mocno zagęszczony, zapylanie kwiatów może być utrudnione.

Bakłażany spożywamy po obróbce cieplnej
Fot. pixabay

Dlaczego bakłażan jest gorzki

Niektóre warzywa i owoce zawierają gorzkie substancje. W bakłażanie za gorzki smak odpowiadają solamargina i solasonina. Należą one do glikoalkaloidów, czyli związków chemicznych naturalnie występujących w roślinach psiankowatych. Potocznie (choć błędnie) solamargina i solasonina nazywane są solaniną, która także należy do glikoalkaloidów, ale występuje głównie w ziemniakach. Związki te chronią rośliny przed chorobami i szkodnikami. Gorycz powoduje, że rośliny, które je zawierają, nie są zjadane przez zwierzęta roślinożerne. Warto dodać, że trwają badania nad zastosowaniem glikoalkaloidów w leczeniu nowotworów.

Zawartość glikoalkaloidów w bakłażanie zależy od odmiany i warunków uprawy. Związki te przestają być szkodliwe dopiero po obróbce termicznej, dlatego bakłażanów nie spożywa się na surowo. Charakterystycznej goryczki można się pozbyć nacierając przekrojone lub pocięte w plastry bakłażany solą i pozostawiając na 20-30 min, by puściły sok. Po tym czasie płuczemy je wodą i osuszamy. Gorzkiego smaku bakłażana można się pozbyć również mocząc bakłażany w osolonej wodzie (1 łyżka soli/1 l wody) przez ok. 60 min.

mgr inż. Joanna Białowąs

Przeczytaj również:

• 7 egzotycznych warzyw, które warto mieć w ogrodzie!
• Melon - właściwości, odmiany, uprawa w Polsce, jak jeść
• Arbuz, kawon - uprawa w Polsce i odmiany

Opracowano na podstawie: Dobrakowska-Kopecka Z., Warzywa i zioła z mojego ogródka, PWRiL, s. 133; Foley C., Uprawiamy działkę, Wydawnictwo Klub Dla Ciebie, s. 154.