Zbiór, przechowywanie i kiełkowanie nasion

Słonecznie i ciepłe jesienne popołudnia to wymarzony czas by przeprowadzić zbiór nasion przeznaczonych do wiosennego wysiewu lub wymiany ze znajomymi. Jeśli pogoda dopisuje, warto oderwać się na chwilę od jesiennych prac porządkowych w ogrodzie i rozejrzeć się za dojrzałymi nasiennikami. Zobacz jak zbierać nasiona, jak wygląda prawidłowe przechowywanie nasion i jakie są sposoby aby wywołać kiełkowanie nasion gdy nadejdzie czas siewu.

Nasiona zebrane w ogrodzie

Jak przeprowadzić zbiór nasion

Do zbioru nasion należy wybierać tylko całkowicie dojrzałe owocostany, które dają gwarancję zdrowych, żywotnych nasion oraz obfitych wschodów. Jeśli nasiona noszą znaki jakichkolwiek chorób, to należy je pozostawić lub jeszcze lepiej ściąć razem z porażonymi fragmentami rośliny i spalić. Unikniemy w ten sposób ponownego pojawienia się patogenu w kolejnym sezonie wegetacyjnym. Również nie warto zbierać nie w pełni dojrzałych nasion, ponieważ miękkie, zielone łupiny nasienne świadczą o niecałkowitym wykształceniu zarodka, czyli przyszłej rośliny. Dodatkowo takie nasiona łatwo padają ofiarą chorób i szkodników podczas okresu przechowywania.

Na jakość zebranych nasion wpływ ma także sposób, w jaki przeprowadzimy zbiór nasion. Kiedy mamy pewność, że nasienniki są gotowe do zbioru, możemy przystąpić do ścinania całych owocostanów razem z fragmentem łodygi, na którym są usytuowane. Takie "bukiety" warto umieścić na kilka dni "do góry nogami" w papierowych torbach blisko źródła ciepła, by owocostany całkowicie się otworzyły, a nasiona doschły. To zapobiegnie ich pleśnieniu oraz zagniwaniu podczas magazynowania.

Po czasie dosychania warto kilkakrotnie silnie potrząsnąć torebką, aby osypujące się nasiona opadły na jej dno - tak będzie łatwiej je wydobyć.

Jeśli łuszczyny są szczególnie oporne i nie otwierają się do końca, trzeba zastosować inną metodę na zbiór nasion. Na rozłożoną gazetę wykładamy po garści nasienników, papier zwijamy w rulon i zdecydowanie zgniatamy zawartość. Wszystkie osypane nasiona wypadną z dolnego otworu prosto do podstawionego wcześniej pojemnika.

Kiedy już mamy nasze upragnione nasiona w pojemniku warto zatroszczyć się by pozostały w nim tylko bez zbędnego balastu w postaci plew. Najłatwiej to zrobić poprzez wydmuchiwanie dodatkowego balastu lub przesianie całości przez sito o drobnych oczkach.

Nasiona F1. Co oznacza symbol F1 na opakowaniach nasion?
W sklepach ogrodniczych możemy coraz częściej znaleźć opakowania z nasionami oznaczonymi symbolem F1. Dotyczy to głównie warzyw ale coraz częściej również nasion roślin ozdobnych. Są one znaczne droższe niż nasiona zwykłych odmian tego samego gatunku. Co zatem oznacza symbol F1 i czy warto za takie nasiona płacić więcej? Więcej...

Przechowywanie nasion

Skoro już wiemy jak zbierać nasiona, warto też zastanowić się nad ich prawidłowym przechowywaniem do momentu wysiewu, gdyż właściwe przechowywanie nasion ma ogromny wpływ na przydatność nasion do siewu. W dużych firmach nasienniczych gotowe do magazynowania partie nasion są umieszczane w pojemnikach i przenoszone do magazynu, gdzie panują ściśle określone warunki wilgotnościowe oraz gazowe. Znacznie obniżona zawartość tlenu sprawia, że wszystkie procesy życiowe zarodka przebiegają znacznie wolniej, dzięki czemu nasiona zyskują często dwukrotnie dłuższą żywotność niż przechowywane w warunkach standardowej atmosfery. Dodatkowy plus wynikający z niskiego poziomu tlenu w magazynie to ograniczenie występowania chorobotwórczych grzybów oraz szkodników, które nie mogą rozwijać się w takich warunkach.

A jak przechowywać nasiona w warunkach amatorskich, gdzie takich warunków przechowywania nasion nie możemy zapewnić? Tu wystarczy chłodne i suche pomieszczenie, aby przechować posegregowane nasiona do kolejnego sezonu. Oczyszczone nasiona warto popakować w papierowe pakieciki lub zastosować do ich przetrzymania foliowe torebki strunowe dostępne w wielu rozmiarach.

Nasiona warzyw i kwiatów. Jakie kupować?
Podstawowym sposobem rozmnażania roślin jest wysiew nasion. Dlatego co roku, już pod koniec zimy, w sklepach ogrodniczych pojawia się wielu klientów kupujących nasiona warzyw i kwiatów. Zobacz jak kupować nasiona kwiatów i warzyw, jak wybrać te najlepsze i na jakie informacje na opakowaniach zwrócić uwagę. Więcej...

Kiełkowanie nasion

Matka Natura stworzyła wiele strategii przetrwania. Także w przypadku nasion pojawia się kilka sposobów na przeciwdziałanie zbyt wczesnemu kiełkowaniu nasion, co mogłoby doprowadzić do zniszczenia przez zimowe chłody delikatnych siewek, pojawiających się już późną jesienią, W ekologii pojawia się podział na gatunki roślin, których nasiona przechodzą spoczynek względny oraz spoczynek bezwzględny.

Do pierwszej grupy należą rośliny produkujące nasiona kiełkujące, kiedy tylko pojawią się odpowiednie warunki środowiska. Chodzi tutaj głównie o odpowiednią wilgotność konieczną do zapoczątkowania kiełkowania, sprzyjającą temperaturę oraz warunki świetlne. Można tutaj zaliczyć wiele roślin jednorocznych, których siewki pojawiają się późnym latem i zwykle giną podczas pierwszych silniejszych przymrozków.

Do drugiej grupy zaliczymy szeroką gamę bylin, krzewów oraz roślin drzewiastych, których nasiona rozpoczynają wzrost dopiero wiosną kolejnego roku. Za taki przebieg zdarzeń odpowiadają:

• inhibitory kiełkowania, czyli substancje chemiczne zawarte w nasionach, które hamują rozwój zarodka. Te "spowalniacze" chemiczne ulegają stopniowemu rozkładowi przez ściśle określony czas. Dopiero po ich zanikowi zarodek może podjąć dalszy rozwój.
• grube i twarde łupiny nasienne nieprzepuszczalne dla gazów i wody.
  Twarde łupiny ulegają powolnemu rozkładowi przez mikroorganizmy glebowe, przez co do zarodka zaczyna docierać bogate w tlen powietrze, a także niezbędna do wznowienia procesów życiowych woda.
• fizjologiczna niedojrzałość zarodka.

Po nadejściu ciepłych wiosennych dni zarodek rozwija się dalej korzystając z substancji zapasowych, by w końcu przebić okrywy nasienne i rozpocząć kiełkowanie.

Jeśli posiadamy w swoich ogrodach gatunki roślin, których nasiona muszą przejść spoczynek bezwzględny, a chcielibyśmy je samodzielnie rozmnożyć przez wysiew, to warto zastosować dwa sprawdzone sposoby aby wywołać kiełkowanie nasion. Są to stratyfikacja oraz skaryfikacja.

Stratyfikacja to nic innego jak przetrzymywanie napęczniałych nasion w temperaturze 2-3°C przez określony czas. To odpowiada naturalnemu przebiegowi warunków atmosferycznych podczas jesienno - zimowych chłodów i przyczynia się do szybszego skiełkowania nasion. Bez tego postępowania niektóre nasiona mogą nie kiełkować nawet dwa lata w oczekiwaniu na sprzyjające zanikowi inhibitorów wzrostu warunki.

I tak np. nasiona liliowców wymagają 1,5 miesięcznego okresu chłodów by rozpocząć kiełkowanie, a nasiona takich roślin jak stopowiec himalajski oraz żeń-szeń potrzebują do tego aż 7-10 miesięcy.

Stratyfikacja nasion. Co to jest i jak zrobić stratyfikację?
Nasiona wielu gatunków roślin znajdują się w stanie spoczynku, przez co nie są zdolne do kiełkowania bezpośrednio po zbiorze. Żeby nasiona mogły kiełkować ich spoczynek musi zostać przerwany. W tym celu nasiona poddaje się różnym zabiegom, takim jak np. stratyfikacja. Zobacz co to jest stratyfikacja nasion, na czym polega i jak zrobić stratyfikację nasion w warunkach domowych! Więcej...

Drugi zabieg stosowany czasem by pobudzić śpiące nasiona to skaryfikacja, czyli mechaniczne lub chemiczne uszkodzenie łupiny nasiennej, by ułatwić dostęp do zarodka wilgoci oraz bogatemu w tlen powietrzu atmosferycznemu. Wykonuje się go zwykle przez spiłowanie twardej okrywy pilnikiem lub nadtrawieniu stężonym kwasem. Dla przykładu nasiona derenia jadalnego w warunkach naturalnych rozpoczynają kiełkowanie w drugim, a nie rzadko dopiero w trzecim roku po ich wysianiu. Poddane kilkunastominutowej kąpieli w kwasie siarkowym kiełkują w przeciągu jednego roku.

Emil Gwizdała

Przeczytaj również:

Ziemia do wysiewu nasion
Już pod koniec zimy można przystąpić do przygotowywania rozsad kwiatów i warzyw, które potem posadzimy w ogrodzie lub na działce. Produkcję rozsady można rozpocząć choćby na okiennym parapecie w małych doniczkach lub specjalnie zakupionych mini-szklarenkach. Pierwszym krokiem do sukcesu jest wybór odpowiedniego podłoża do wysiewu nasion. Więcej...

Co siejemy w marcu - jakie warzywa i kwiaty
Marzec to miesiąc, w którym wiosenna aura sprzyja pracom na działkach i w ogrodach. Zastanawiasz się jakie kwiaty i warzywa siejemy w marcu? Zajrzyj do tabelki zawierającej marcowy terminarz siewu kwiatów i warzyw. Zobacz, co siejemy w marcu i jakich zasad przestrzegać, aby uzyskać najlepszy efekt. Oto sekrety marcowych wysiewów! Więcej...

Nasiona warzyw na taśmie - jak wysiewać, opinie, gdzie kupić
Nasiona warzyw na taśmie to doskonały sposób na ułatwienie wysiewów na grządkach warzywnych. Siejemy szybko, wygodnie, bez martwienia się o właściwe odległości między roślinami, a wschody są równomierne i nie wymagają przerywki! Zobacz, które nasiona warzyw na taśmie warto wybrać, jak je siać i gdzie najlepiej kupić. Więcej...