Winobluszcz pięciolistkowy, trójklapowy czy zaroślowy. Który wybrać?

Winobluszcz to rodzaj pnączy należący do rodziny winoroślowatych (Vitaceae), obejmujący 10 gatunków, rosnących w stanie naturalnym w Ameryce Północnej i wschodniej Azji. W naszych ogrodach uprawiane są zazwyczaj 3 z nich - winobluszcz pięciolistkowy, winobluszcz trójklapowy oraz winobluszcz zaroślowy. Pnącza te są bardzo popularne, zazwyczaj niezawodne w uprawie, a jesienią ich liście przebarwiają się we wspaniałych odcieniach czerwieni. Czym się różnią i które z nich wybrać do ogrodu? Oto wszystko, co warto wiedzieć o wymaganiach i uprawie winobluszczu!

Winobluszcz pięciolistkowy

Winobluszcz pięciolistkowy

Winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia), nazywany także "dzikim winem", jest najczęściej sadzonym gatunkiem. Jego zaletą jest całkowita mrozoodporność oraz duża odporność na zanieczyszczenia powietrza, przez co świetnie sprawdza się w miastach - nie tylko w ogrodach ale też np. jako roślina osłaniająca na balkon. Winobluszcz pięciolistkowy radzi sobie zarówno na stanowiskach słonecznych jak i zacienionych, a jego wymagania glebowe też nie są wygórowane. Liście są dłoniastozłożone z pięciu listków. Poszczególne listki osiągają do 10 cm długości, są ząbkowane na brzegu i zwykle nagie. Intensywnie zielone liście jesienią przebarwiają się na czerwono, stanowiąc wspaniałą dekorację podpór lub ścian, po których wpinają się rośliny. Bywa, że winobluszcz ten wspina się na budynki na wys. nawet 20 m.

Winobluszcz pięciolistkowy jest rośliną wysoce odporną na mrozy (strefa mrozoodporności roślin 5a) i może być uprawiany bez obaw na terenie całego kraju. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, iż nieco inną mrozoodporność mogą wykazywać poszczególne odmiany winobluszczu pięciolistkowego.

Jeżeli nasz ogród czy ściana budynku, przy której chcemy posadzić winobluszcz pięciolistkowy, są narażone na mroźne wiatry lub mieszkamy w chłodniejszych rejonach Polski, warto zwrócić uwagę na winobluszcz pięciolistkowy Star Showers 'Monham', który jest wyjątkowo silnie mrozoodporny (strefa mrozoodporności 4). Roślina ta osiąga wzrost od 3 do 6 m wysokości, a jej pędy przyrastają od 50 cm do 1 m rocznie. Wyróżniającą cechą tej pięknej odmiany winobluszczu są jej zielono-białe, pstre liście. Jesienią stają się one szkarłatno-różowe. Jest to zatem doskonała roślina dla osób, które szukają nieco wolniej rosnącego winobluszczu o nietypoej barwie liści.

Winobluszcz Star Showers 'Monham'

Jeżeli szukamy zaś odmiany winobluszczu do ogrodu przydomowego w mieście, wybierzmy winobluszcz pięciolistkowy Redwall 'Troki'. Ta odmiana jest również wysoce mrozoodporna (strefa 5A) a do tego szybko rośnie (1-2 m rocznie, docelowo osiąga do 20 m) i dobrze znosi zanieczyszczenia powietrza w miastach.

Największą popularnością cieszy się jednak odmiana murowa winobluszcz pięciolistkowy var. Murorum, która ma najsilniejszą zdolność czepiania się ścian. Winobluszcz murowy mocno czepia się murów przylgami ale także, podobnie jak inne winobluszcze, może owijać się wąsami wokół elementów podpór. Ten właśnie winobluszcz najczęściej obserwujemy jak wznosi się wysoko po ścianach budynków. Odmiana ta dobrze znosi zanieczyszczenia powietrza w miastach ale ma nieco słabszą mrozoodporność niż odmiany wyżej wymienione (strefa mrozoodporności 6A).

Winobluszcz zaroślowy

Winobluszcz zaroślowy

Z winobluszczem pięciolistkowym bywa często mylony winobluszcz zaroślowy (Parthenocissus inserta), któremu także przypisuje się nazwę "dzikie wino". Posiada on niemal identyczne liście jak winobluszcz pięciolistkowy i jest silnie mrozoodporny (strefa mrozoodporności 3). Może rosnąć zarówno w słońcu jak i półcieniu, dobrze znosi zanieczyszczenia powietrza w miastach i ma małe wymagania glebowe.

Jednak winobluszcz zaroślowy nie ma aż tak dobrze wykształconej zdolności czepiania się i nie może być prowadzony przy ścianach budynków. Aby móc się owijać wąsami czepnymi, wymaga podpory pod pnącza o niewielkim przekroju, takiej jak siatka ogrodzeniowa czy drobna kratka drewniana. Warto o tym pamiętać podczas zakupów aby pod murek czy ścianę wybrać właściwy gatunek "dzikiego wina".

Winobluszcz trójklapowy

Jednak najlepiej wykształcone zdolności czepne ma winobluszcz trójklapowy (Parthenocissus tricuspidata), wytwarzający wąsy czepne zakończone przylgami pozwalającymi mu wspinać się po niemal całkowicie gładkich ścianach czy murkach ogrodzeniowych. Dodatkowo jego liście układają się dość regularnie dachówkowato, przez co okryta ściana nie wilgotnieje w czasie deszczu. Warto jednak pamiętać, że jeżeli będziemy chcieli go kiedyś usunąć, jego przylgi będą odchodzić dość ciężko.

Winobluszcz trójklapowy

Winobluszcz trójklapowy ciężko pomylić z dwoma wcześniej opisanymi gatunkami, gdyż jego liście są zupełnie inne - pojedyncze, na krótkopędach trójklapowe, a na długopędach eliptyczne z falistowrębnym brzegiem. Liście te są sztywne i błyszczące, od spodu na nerwach mogą być pokryte lekkim owłosieniem. Jesienią, podobnie jak u w/w gatunków, liście winobluszczu trójklapowego również wspaniale przebarwiają się w odcieniach czerwieni. Bardzo ciekawy jest proces ich opadania na okres zimowy. Przebiega on dwustopniowo - najpierw same blaszki liściowe, a dopiero potem ogonki.

Dzięki doskonałej samoczepności i dachówkowatemu ułożeniu liści, uszczelniającemu przed deszczem, winobluszcz trójklapowy byłby idealnym pnączem na mury i ściany, gdyby nie jego słabsza mrozoodporność (strefa mrozoodporności 6A). Możemy go sadzić jedynie przy ścianach od strony południowej lub zachodniej, na stanowiskach ciepłych i zacisznych, osłoniętych od wiatrów. Przed nadejściem zimy nasady pędów młodych roślin warto dodatkowo okryć kopczykiem usypanym z ziemi. Do usypania kopczyka może poslużyć też mielona kora ogrodowa.

Winobluszcz trójklapowy jesienią

Rozglądając się za winobluszczem trójklapowym, warto poszukać odmiany 'Veitchii', o liściach nieco drobniejszych niż u gatunku, lub odmiany 'Lowii', o jeszcze bardziej drobnym ulistnieniu. Atrakcyjne duże liście, z unerwieniem przebarwionym na czerwono, posiada z kolei odmiana winobluszczu trójklapowego 'Green Spring'.

Jeżeli poszukujemy bardziej mrozoodpornej odmiany, warto zwrócić uwagę na winobluszcz trójklapowy 'Diamond Mountains'. Strefa mrozoodporności tej rośliny to 5B, a zatem może być ona uprawiana w całym kraju bez obawy o przemarznięcie. Ta odmiana winobluszczu trójlistkowego rośnie wolniej niż pozostałe, osiągając ostatecznie 4-5 m wysokości. Dobrze znosi warunki miejskie i nie ma dużych wymagań glebowych.

Kończąc przegląd gatunków i odmian winobluszczy, warto też zwrócić uwagę, że zarówno winobluszcz pięciolistkowy, jak i winobluszcz zaroślowy, posadzone bez podpory, sprawdzą się doskonale jako rośliny okrywowe. Mogą pokrywać znaczne powierzchnie, zarówno w miejscach słonecznych jak i zacienionych. Świetnie radzą sobie pod drzewami, gdzie często niedomaga trawnik.

Opracowano na podstawie:
1. P. Latocha, Winobluszcze, Działkowiec, Nr 10/2009, s. 10-12;
2. Wielka ilustrowana encyklopedia roślin ogrodowych, Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 2004, s. 454;
3. Katalog Roślin - drzewa, krzewy, byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich, praca zbiorowa, Agencja Promocji Zieleni Sp. z o.o., Warszawa 2016, s. 306-307.

Przeczytaj również:

Bluszcz pospolity Hedera helix - uprawa, rozmnażanie, cena, odmiany
Bluszcz pospolity Hedera helix to niezastąpione pnącze w naszych ogrodach i parkach. Jest mało wymagający i bardzo efektowny dzięki swoim zimozielonym liściom. Może się wspinać po ogrodzeniach, murkach czy pniach starych drzew, a także być wykorzystywany jako roślina okrywowa. Dowiedz się ja wygląda uprawa bluszczu pospolitego, jakie są najlepsze odmiany bluszczu i cena ich sadzonek, jak wygląda rozmnażanie bluszczu. Więcej...

Akebia quinata - jak uprawiać czekoladowe pnącze?
Akebia to bardzo atrakcyjne pnącze o ciekawych i przyjemnie pachnących kwiatach. Jest łatwa w uprawie o ile wybierze się odpowiedni gatunek i odmianę, a także zapewni odpowiednie cięcie, od którego zależy ładny pokrój rośliny. Jest też ważny powód aby w ogrodzie posadzić choć dwie akebie. Oto sekrety uprawy czekoladowego pnącza - wszystko co trzeba o nim wiedzieć. Więcej...

Wiciokrzew, suchodrzew - odmiany, uprawa, rozmnażanie, choroby
Wiciokrzew, czasem określany też jako suchodrzew, to jedno z najcenniejszych pnączy ogrodowych. Doskonale wygląda na wszelkich podporach, na trejażach czy pergolach. Świetnie prezentuje się przy ścianach, jak i na altanach ogrodowych. Pnącze to może zwarcie porastać płot, tworząc przy tym piękną ścianę zieleni, która dodatkowo wyciszy nasz ogród i ochroni go przed wiatrem. Jak wygląda uprawa wiciokrzewu oraz które odmiany są najlepsze do ogrodu? Więcej...