Rzodkiewka - właściwości, uprawa, odmiany
Rzodkiewka (Raphanus Sativus) to popularne warzywo o ostrym smaku. Uprawa rzodkiewki w ogrodzie jest bardzo łatwa, a przy tym możliwa od wiosny aż do jesieni. Przy bardzo niskiej kaloryczności, rzodkiewka dostarcza duże ilości witaminy C oraz potasu, co sprawia, że warto ją włączyć do swojej diety. Poznaj bliżej właściwości odżywcze i zdrowotne rzodkiewki oraz dowiedz się więcej o uprawie tego warzywa. Polecamy najlepsze odmiany rzodkiewki do uprawy w ogródku!
Rzodkiewka uprawiana w ogrodzie
Fot. pixabay
Rzodkiewka - właściwości odżywcze i zdrowotne
Chrupiąca rzodkiewka jest najczęściej spożywana na surowo, jako dodatek do kanapek i sałatek, którym nadaje nieco gorzkawy, ostrzejszy smak. W kuchni rzodkiewka świetnie sprawdza się też jako dodatek do jogurtu i twarogu. Najlepiej warzywo to smakuje świeże, tuż po zbiorze. Dlatego dobrze jest mieć je pod ręką, uprawiając rzodkiewkę we własnym ogródku czy choćby w skrzyneczkach na balkonie. Warto to warzywo włączyć do diety nie tylko ze względu walory smakowe ale też właściwości odżywcze rzodkiewki.
Korzenie rzodkiewki cechują się niską kalorycznością (zaledwie ok. 16 kcal na 100g) przy dosyć wysokiej zawartości witaminy C (14,8 mg na 100g) oraz bardzo wysokiej zawartości potasu (233 mg na 100g), dzięki której rzodkiewka jest bardzo polecana osobom z nadciśnieniem.
Właściwości odżywcze rzodkiewki czynią to warzywo także dobrym źródłem kwasu foliowego, witamin B1, B2 i B6 oraz innych minerałów, takich jak magnez, miedź, wapń i żelazo. Zawartość cennych składników odżywczych sprawiła, że w medycynie naturalnej wykorzystuje się właściwości zdrowotne rzodkiewki. Choć warto wiedzieć, że medyczne zastosowanie ma głównie czarna rzodkiew, będąca kultywarem rzodkiewki.
I tak rzodkiewka bywa wykorzystywana jako środek pobudzający łaknienie i trawienie, wspomagający pracę wątroby, a także o działaniu żółciotwórczym i żółciopędnym. Warto też wykorzystać właściwości grzybo- i bakteriobójcze rzodkiewki. Dzięki zawartości związków siarki w korzeniach rzodkiewki, o spożywaniu tego warzywa powinny pamiętać też osoby mające problemy z wypadaniem włosów i łamliwością paznokci.
Warto wiedzieć!
Jadalne są nie tylko korzenie rzodkiewki ale też jej liście. Są one ostro-gorzkie w smaku i nadają się do spożycia na surowo, jako dodatek do sałatek. Najlepiej spożywać liście młode, świeżo zielone, bez plamek.
Jak długo rośnie rzodkiewka
Rzodkiewki to warzywa łatwe w uprawie, o bardzo krótkim okresie wegetacji. Rzodkiewki kiełkują już po 4-6 dniach od wysiewu nasion, a najwcześniejsze odmiany rzodkiewek nadają się do zbioru już po 3 tygodniach. Przeważnie jednak okres wegetacji rzodkiewki wynosi od 30 do 40 dni. Istnieją jednak odmiany rzodkiewek, które potrzebują aż 60 dni wegetacji aby osiągnąć dojrzałość zbiorczą. Dlatego w dalszej części tego artykułu, przy opisach odmian rzodkiewki, podajemy informację, jak długo rośnie rzodkiewka wyrażoną w liczbie dni dla danej odmiany.
Rzodkiewka kiełkuje już po kilku dniach od wysiewu nasion
Fot. pixabay
Uprawa rzodkiewki w ogrodzie
Rzodkiewkę można wysiewać do gruntu od wczesnej wiosny do końca okresu wegetacji. Warto jednak pamiętać, iż zbyt wysokie temperatury latem sprzyjają nadmiernemu wzrostowi liści i kwiatostanów, kosztem rozwoju korzenia. Dlatego najdorodniejsze rzodkiewki udaje się wyhodować wiosną i jesienią.
Krótki okres wegetacji (zaledwie 4-6 tygodni od siewu do zbioru) pozwala uprawiać rzodkiewkę zarówno jako przedplon, jak i jako warzywo poplonowe. Pamiętajmy jednak, że rzodkiewka należy do rodziny warzyw rzepowatych i nie powinna być uprawiana przed lub po innych warzywach rzepowatych, a także warzywach kapustnych, takich jak kapusta, brokuł czy rzeżucha.
Rzodkiewka, ze względu na szybkie wschody, może być wysiewana współrzędnie z warzywami, które długo kiełkują, takimi jak: marchew, pasternak, pietruszka. Dzięki temu szybko zorientujemy się, w których miejscach biegną rzędy z warzywami, co ułatwi pielenie i usuwanie chwastów z międzyrzędzi. Dla rzodkiewki dobrym towarzystwem na warzywnej grządce będą także: groszek zielony i inne odmiany grochu, ogórek, sałata. Unikajmy zaś uprawy rzodkiewki w towarzystwie innych warzyw rzepowatych oraz pomidorów.
Rzodkiewkę najlepiej jeść świeżą
Fot. pixabay
Rzodkiewka wymaga stanowisk słonecznych, gleb lekkich, zasobnych, przepuszczalnych, o niskiej zawartości azotu. Z tego ostatniego względu nie wysiewa się jej szybciej jak w 3 roku po nawożeniu obornikiem. Bezpośrednio przed rozpoczęciem uprawy możemy natomiast wzbogacić ziemię kompostem, zaś w czasie wzrostu można nawozić rzodkiewkę stosując mocno rozcieńczony biohumus. Choć rzodkiewka zazwyczaj i tak rośnie dobrze bez dodatkowego nawożenia (osobiście sam dodatkowo nie nawożę w czasie wzrostu rzodkiewki).
Zalecane pH gleby dla rzodkiewki wynosi 6,0 - 7,0. Jeżeli pH gleby jest niższe (ziemia zbyt kwaśna) ewentualne wapnowanie gleby pod grządki z rzodkiewką należy wykonać jesienią w roku poprzedzającym uprawę.
Rzodkiewka uprawiana w ogrodzie
Fot. pixabay
Zalecana rozstawa dla uprawy rzodkiewki wynosi od 10 do 20 cm między rzędami i od 2 do 4 cm w rzędach. Pod nasiona wykonuje się dołki za pomocą patyczka i umieszcza je na głębokości 1-2 cm, a następne przysypuje ziemią. Rzodkiewkę można siać gęściej i dokonać potem przerywki. Jednak równie dobrze można od razu umieszczać nasiona w zalecanych odległościach, gdyż zazwyczaj bardzo dobrze kiełkują i nie ma potrzeby gęstszego wysiewu.
Rzodkiewkę należy podlewać regularnie ale niezbyt obficie, pilnując aby ziemia była stale lekko wilgotna. Nieregularne podlewanie może spowodować pękanie korzeni, zaś zbyt obfite - przerost liści kosztem rozwoju korzeni. Z tego względu, szczególnie jeśli bywamy na działce np. tylko raz w tygodniu, w uprawie rzodkiewki bardzo pomocne jest stosowanie TerraCottem. Odżywkę miesza się z ziemią przed wysiewem. Zawiera ona w swoim składzie hydrożel, który wchłania nadmiar wody po podlewaniu, a następnie oddaje tę wodę, gdy ziemia wysycha. Znacząco ułatwia to utrzymanie gleby stale lekko wilgotnej i pozytywnie wpływa na wzrost rzodkiewek.
Zbiory rzodkiewki będą możliwe po okresie od 3 - 6 tygodni od siewu (w zależności od odmiany i panujących warunków pogodowych). Rzodkiewki pozostawione w gruncie zbyt długo mogą parcieć, dlatego lepiej je zbierać od razu, gdy tylko dojrzeją.
Uprawa rzodkiewki w doniczce
Rzodkiewkę można uprawiać nie tylko na ogrodowej grządce ale też w doniczce lub skrzynce balkonowej. Taka uprawa uda się na otwartej przestrzeni, np. na balkonie, tarasie lub zewnętrznym parapecie okiennym, o ile zapewnimy bardzo dobre nasłonecznienie tego miejsca. Uprawa rzodkiewki nie uda się natomiast w mieszkaniu ze względu na zbyt wysokie temperatury i niedostateczne nasłonecznienie.
Do sadzenia rzodkiewki w pojemnikach najlepsze są donice lub balkonowe skrzynki o głębokości 15-20 cm, z otworami odpływowymi. Dokładne ich wyczyszczenie (wyparzenie) przed użyciem ogranicza ryzyko przenoszenia patogenów. Na dnie donicy usypujemy warstwę drenażową, po czym wypełniamy ją gotowym substratem torfowym wymieszanym z małą ilością kompostu, kompostem wymieszanym z piaskiem (3:1) lub gotowym podłożem do produkcji rozsady. Ciężkie pojemniki praktyczniej od razu ustawić na docelowym miejscu i dopiero wtedy wypełnić ziemią, dzięki czemu unikniemy ich przestawiania.
Rzodkiewka z uprawy w doniczce
Fot. depositphotos
Do donic nasiona rzodkiewki wysiewa się już od początku marca, czyli nieco wcześniej niż do gruntu, na głębokość około 1 cm. Przy dużych mrozach (uwaga na nocne spadki temperatury) donicę można wnieść do pomieszczenia lub okryć agrowłókniną, co pomoże utrzymać cieplejsze podłoże po wysiewie.
Sposobem na przyśpieszenie wschodów nasion nieotoczkowanych jest namaczanie ich przed wysiewem przez 10-15 godzin w wodzie o temperaturze 30°C. Aby częściej zbierać plony, rzodkiewkę wysiewa się co 7-10 dni. Jeśli zostanie wysiana gęsto, podczas przerywania wschodów listki się nie zmarnują – można je dodać np. do sałatki.
Rzodkiewka w doniczce potrzebuje regularnego nawadniania, by zgrubienia były dobrej jakości. Podłoże w donicach przesycha szybciej, więc ziemię można wymieszać z hydrożelem, który pomoże dłużej utrzymać odpowiedni poziom wilgoci. Dobrym sposobem na nawadnianie jest ustawienie donic z rzodkiewką na podstawkach z wodą, której nadmiar po pewnym czasie odlewamy.
Po zebraniu plonów, donice z ziemią warto wykorzystać ponownie i posadzić w nich pomidory lub ogórki jako poplon po rzodkiewce.
Polecane odmiany rzodkiewki
Rzodkiewka występuje w wielu ciekawych odmianach. Mogą być to odmiany o korzeniach w kształcie kulistym lub podłużnym, jak również różniące się intensywnością smaku lub kolorem. Poza najpopularniejszymi rzodkiewkami w odcieniach czerwieni, występują też odmiany rzodkiewki o korzeniu białym, żółtym lub czarnym.
Rzodkiewka Carmen - ta odmiana rzodkiewki nadaje się do całorocznej uprawy gruntowej. Jest bardzo plenna. Wymaga stanowisk bardzo dobrze nasłonecznionych. Długość okresu wegetacji wynosi około 35 dni. Korzenie przybierają barwę karminowoczerwoną. Miąższ matowobiały, niekiedy z różowym przebarwieniem. Smak łagodny. Zaletą tej odmiany jest odporność na pękanie i parcenie.
Rzodkiewka Fiesta - odmiana wczesna. Nadaje się do uprawy pod osłonami (wysiew od lutego) i w polu (od marca do maja lub od sierpnia do września). Zgrubienia korzeniowe są okrągłe, karminowo-czerwone. Miąższ delikatny o zwartej konsystencji.
Odmiany rzodkiewki o korzeniu czerwonym i białym
Fot. pixabay
Rzodkiewka Krakowianka - okres wegetacji wynosi od 33 do 37 dni. Korzenie przybierają barwę czerwoną z białymi końcami. Odmiana odporna na parcenie i wcześniejsze wybijanie w pędy kwiatostanowe, dzięki czemu nadaje się do uprawy latem.
Rzodkiewka Mila - odmiana rzodkiewki o silnym wzroście. Zbiory są możliwe już po 3 tygodniach od siewu. Korzenie przybierają kształt cylindryczny, barwę biało-czerwoną i osiągają do 5,5 cm długości. Smak łagodny. Odmiana odporna na parcenie.
Rzodkiewka Opolanka - odmiana wczesna, bardzo plenna. Nadaje się do uprawy w gruncie i pod osłonami, zarówno wiosną jak i jesienią. Nie znosi zacienienia. Zgrubienia długo-cylindryczne, barwy szkarłatnej. Miąższ szklistobiały.
Rzodkiewka Poloneza - odmiana wczesna o kulistych czerwono-białych zgrubieniach, do uprawy pod osłonami i w gruncie. Wykazuje dużą tolerancję na zimno. Miąższ biało-kremowy, soczysty, lekko ostry w smaku, z wysoką odpornością na parcenie. Odmiana bardzo polecana do uprawy amatorskiej w ogródku!
Rzodkiewka Rowa - nadaje sie do uprawy w szklarniach, tunelach (wysiew od lutego) i w gruncie. Wymaga dobrego nasłonecznienia. Okres wegetacji od 28 do 32 dni. Korzenie średniej wielkości, kształtu kulistego, barwy czerwonej. Miąższ biały, delikatny o łagodnym smaku.
Rzodkiewka Silesia - odmiana do uprawy pod osłonami na zbiór późnojesienny (wysiew sierpień do wrzesień) i wiosenny (wysiew od lutego), oraz do uprawy w gruncie (wysiew od marca do maja). Nie znosi zacienienia. Okres wegetacji wynosi około 20 dni. Korzenie wydłużone, walcowate, tępo zakończone, o długości do 4,5 cm. Przybierają barwę karminową. Miąższ delikatny w smaku i soczysty. Odmiana odporna na parcenie.
Rzodkiewka Sopel Lodu - odmiana późna o okreswie wegetacji 40 do 60 dni. Korzenie wydłużone, barwy białej. Osiągają długość do 12 cm. Miąższ biały, szklisty, ostry w smaku.
Rzodkiewka Warta - odmiana do uprawy pod osłonami na zbiór późnojesienny do wiosennego, oraz do wiosennej uprawy w gruncie. Zgrubienia korzeniowe kształtu cylindrycznego, barwy szkarłatno-czerwonej z białym końcem. Miąższ biały, soczysty, delikatny w smaku. Odporna na parcenie.
Rzodkiewka Vitessa - ta odmiana rzodkiewki tworzy okrągłe, jędrne i duże zgrubienia. Skórka delikatna czerwona, miąższ szklisto-biały i łagodny w smaku. Odmiana polecana osobom, dla których smak większości rzodkiewek jest zbyt ostry :-)
Rzodkiewka Zlata - to atrakcyjna odmiana rzodkiewki o kulistym kształcie i rzadko spotykanej żółtej barwie skórki. Miąższ biały, mięsisty, dość ostry w smaku, nie parciejący. Odmiana polecana do uprawy w gruncie wczesną wiosną i jesienią, tolerancyjna na niesprzyjające warunki atmosferyczne.
Po dobrej jakości nasiona rzodkiewki odmian niezawodnych w uprawie zapraszamy do sklepu naszego poradnika.
Opracowano na podstawie:
1. Wielka Encyklopedia Ogrodnictwa, Muza, Warszawa 1994, s. 356 - 357;
2. B. Frąszczak, Warzywa na nowalijki, Dzialkowiec, nr 2/2004, s. 50;
3. E. Jędrszczyk, Rzodkiewka w każdych warunkach, Działkowiec 2/2022, s. 48;
4. Materiały informacyjne producentów nasion.
