Ogród przyjazny dla owadów pożytecznych
Stosując chemiczne środki ochrony roślin, w celu zwalczania szkodników, bardzo często nieświadomie niszczymy też owady pożyteczne. Przykładami są: pszczoły, które zapylają kwiaty, biedronki, żywiące się szkodnikami roślin, czy motyle o barwnych skrzydłach, które najzwyczajnie stanowią dodatkową atrakcję w ogrodzie. Zobacz jak urządzić ogród przyjazny dla owadów pożytecznych i jak sprzyjać bytowaniu tych owadów w ogrodzie. Te kilka prostych sztuczek sprawi, że do ogrodu przyciągniesz pożyteczne pszczoły i kolorowe motyle!
Astry jesienne, zwane też marcinkami, są wprost oblegane przez motyle
Na pewno zdajemy sobie sprawę, że bez pszczół oraz innych owadów zapylających, wiele roślin w ogóle by nie istniało. Niestety, w ostatnich latach, liczba naszych skrzydlatych przyjaciół stale spada. Głównie z powodu dość intensywnego stosowania różnorodnych środków chemicznych, paradoksalnie, do ochrony roślin. Takie działanie jednak z czasem może łatwo obrócić się przeciw nam, co pokazują już doświadczenia zdobyte w innych państwach. W niektórych regionach Chin, wytępiono wszystkie owady na roślinach uprawnych, czego skutkiem jest konieczność zapylania roślin przez ludzi, gdyż inaczej nie wydałyby one plonów, a z czasem wyginęły. To co owady robią za darmo, szybko i całkiem naturalnie, ludziom zajmuje mnóstwo czasu i jest niezwykle kłopotliwe oraz kosztowne. Dlatego więc czasem warto zastanowić się nad ogromną rolą, jaką spełniają owady.
Na globalne decyzje zbyt wielkiego wpływu nie mamy, jednak na własnej działce, to już zupełnie inna sprawa. Skorzystajmy więc z okazji i stwórzmy ogród przyjazny owadom pożytecznym i to nie tylko pięknym motylom, ale też trzmielom czy pszczołom, biedronkom i złotookom.
Na liczebność owadó pożytecznych w naszym ogrodzie mają wpływ trzy elementy:
- Właściwy dobór roślin nektarowych
- Stworzenie zakątka do rozwoju mniej spektakularnych stadiów owada (czyli jaj, gąsienic i larw)
- Ograniczenie lub całkowite zaniechanie stosowania chemicznych środków ochrony roślin
Na kwiatach astrów chętnie zasiadają też pszczoły
Rośliny przyciągające owady
Na wstępie zastanówmy się, co przyciąga owady do danych kwiatów. Wbrew pozorom, nie jest to jedynie zapach, choć jest on bardzo istotny. Pierwszą rolę na ogół odgrywa barwa płatków. Pewnie nie raz zauważyliśmy, że do bardzo jasnych lub intensywnych kolorów lgną owady. I tak jest w istocie, gdyż właśnie barwę dostrzegają one w pierwszej kolejności. A najłatwiej dostrzec im taką, która jest kontrastowa do otaczającej zieleni. Oczywiście, podobnie jak zapach, również kolor owady odbierają na swój własny sposób i według własnych kryteriów. Jednak baczni obserwatorzy przyrody już dawno wytypowali rośliny, które są szczególnie preferowane przez owady i sprawiają, że ogród pełen tych roślin jest przyjazny dla owadów.
Wiele pięknych motyli chętnie odwiedza kwatery sadownicze. Tę dostojkę przyciągnęły kwiaty jeżyn
Na podstawie tych obserwacji stwierdzono, że jednym z najchętniej odwiedzanych przez motyle kwiatów jest budleja Dawida, nazywana nawet motylim krzewem. Przyciąga ona różne ich gatunki motyli, a także inne owady. Astry jesienne (marcinki) są wprost oblegane przez motyle, trzmiele i pszczoły. Motyle chętnie też korzystają z kwiatów jeżówki, chabrów, jasieńców, liatry, krwawnicy, krwawnika pospolitego, powoju, maciejki, laka pachnącego, rudbekii, aksamitki, zachyłki, kocimiętki, cynii, lilaków, żeniszków, bodziszków, przegorzanu, malwy, a nawet malin czy jeżyn. Pszczoły i trzmiele preferują facelię, przegorzany, nawłocie, kocimiętkę, heliotropy, szałwie, wrzosy, zatrwiany, żmijowce czy słoneczniki ozdobne.
Oczywiście lista roślin nektarowych, pozwalających stworzyć ogród przyjazny dla owadów jest znacznie dłuższa, tak więc na pewno każdy może skomponować własny zestaw pięknych kwiatów do ogrodu, które polubią także owady.
Motyle bardzo chętnie odwiedzają kwiaty krwawnika
Dla owadów nie bez znaczenia jest też zagęszczenie roślin w ogrodzie. Zdecydowanie będą wolały grupę jeżówek czy cynii, niż pojedynczy kwiat na grządce lub trawniku. I nie ma się im co dziwić, my przecież też wolimy pełen talerz, niż ten, na którym jest tylko odrobina jedzenia. Dlatego rośliny miododajne sadźmy zawsze w dużych grupach.
Dziki zakątek ogrodu przyjazny owadom
Po wyborze najodpowiedniejszych roślin, pozwalających stworzyć ogród przyjazny owadom, kolejną ważną czynnością będzie wygospodarowanie na działce fragmentu, który pozostawimy w formie niejako dzikiej. Może to być kawałek przeznaczony na naturalistyczną łąkę (w sprzedaży dostępne są gotowe mieszanki nasion pozwalające tworzyć łąki kwietne) lub możemy wysiać w takim miejscu rośliny wybrane przez siebie. Kiedy taki "żłobek-stołówkę" zaaranżujemy własnoręcznie, możemy dobrać takie gatunki, które są przysmakiem larw naszych ulubieńców. Jednak pamiętajmy, że bez względu na metodę, jaką wybierzemy, z czasem i tak pojawią się tam inne rośliny, które dodatkowo urozmaicą taki mini ekosystem. Tak bowiem działa natura, jeśli jej nie przeszkadzamy.
Modraszek wygrzewający się na kamieniu
Jedną z ważniejszych roślin cennych dla motyli jest pokrzywa zwyczajna oraz ostrożeń polny. Rośliny te miejscem składania jaj i żerowania gąsienic różnych gatunków rusałek (np. pawika, pokrzywnika, osetnika, kratkowca). Mniszek lekarski lub kruszyna będą apetycznym daniem dla listkowca cytryńca. Na kapuiście rozwija się bielinek kapustnik. Fjołek natomiast jest pożywieniem dostojek (np. dia, latonia), a przeplatki uwielbiają babkę lancetowatą. Gąsienice modraszek to z kolei smakosze wrzosów, kruszyny, koniczyny, wyki czy bodziszka. Przepiękny paź królowej preferuje marchew oraz inne rośliny baldaszkowate. Przyda się też wierzba iwa lub uszata, w liściach której gustuje wiele gąsienic, oraz krwawnica, wiązówka, mięta pieprowa czy mydlnica, które też należą do ich przysmaków.
Sadząc facelię przyciągniemy pszczoły i trzmiele
Wymienione owady, to oczywiście tylko kilka przykładów najczęściej spotykanych w Polsce motyli dziennych. A jest też przecież jeszcze spora grupa "nocnych marków", zwanych ćmami, wśród których zdarzają się prawdziwe piękności. One również mają swoje preferencje smakowe, uzależnione od gatunku. Chociaż jedna z najpiękniejszych ciem występujących w Polsce, niedźwiedziówka, nie jest szczególnie wybredna i jej larwa pożywia się różnymi roślinami zielnymi.
Takiego zakątka przygotowanego dla owadów, właściwie nie należy pielęgnować i nawozić nawozami mineralnymi. Stosujemy nawożenie wyłącznie organiczne, podrzucając od czasu do czasu w niewielkich dawkach kompost. Możemy też dwa razy w sezonie (w kwietniu oraz październiku) skosić taką łąkę, co umożliwi lepszy rozwój larw. Ale w naturze nikt tego przecież nie robi, więc taki zabieg koniecznością nie jest. No i przede wszystkim nie wolno opryskiwać rosnących tam roślin żadnymi środkami chemicznymi!
Opryski należy też ograniczyć na pozostałej części działki, szczególnie unikając bliskości kwiatów nektarowych. Taki skażony nektar zatruje owada, zanim ten zdąży się rozmnożyć. Jeśli już musimy oprysków dokonać (pomijając oczywiście "owadzią łąkę"), róbmy to preparatami ekologicznymi lub wytworzonymi własnoręcznie z odpowiednich roślin. W przypadku inwazji szkodników, z którą nie możemy sobie poradzić bez chemii, wybierzmy do oprysków preparaty selektywne, które niszcząc danego szkodnika, są bezpieczne dla innych owadów.
Aby zaprosić do ogrodu pszczoły, zbudujmy dla nich taki nieskomplikowany "domek"
Nie obawiajmy się zbytnio inwazji groźnych owadów, które mogą się z naszej owadziej łąki rozprzestrzenić po całym ogrodzie. Kiedy taki dziki zakątek zacznie żyć własnym życiem, na pewno zadomowią się w nim owady drapieżne, które zadbają o naturalną równowagę biologiczną. Pająk z pewnością skorzysta z nadmiaru muszek, natomiast biedronka z apetytem będzie zajadać mszyce. Mało też kto wie, że larwy delikatnych złotooków są niebywałymi głodomorami, a gustują głównie w mszycach, roztoczach czy jajach owadów. Krocionogi natomiast przeczyszczą podłoże z gnijących resztek roślinnych.
Zadbaj o schronienie dla owadów
Ale ponieważ taki zakątek na naszej działce nie jest przecież całkiem dziki i nie znajduje się w lesie czy na łące, musimy tym pożytecznym owadom jeszcze troszkę pomóc. Głównie należy pomyśleć o naturalnych schronieniach, zarówno przed upałem, jak i mroźną zimą. Wystarczy w tym celu niewielka drewniana, skrzyneczka luźno wypełniona liśćmi czy słomą, kawałki grubej kory, czy drewniana stara gałąź, najlepiej z wywierconymi otworami. Złotooki, trzmiele i cała rzesza innych owadów, na pewno ochoczo skorzystają z takiego mieszkania. Kilka płaskich kamieni do wygrzewania też się na pewno przyda. Nie bez znaczenia dla rozwoju owadów, jest także bliski dostęp wody. Może to być naturalna sadzawka lub specjalnie przygotowany pojemnik-poidełko.
Dobrym pomysłem jest też domek dla owadów pożytecznych powieszony w ustronnym miejscu ogrodu. Takie domki można kupić gotowe, a niektóre z nich prezentują się naprawdę ładnie. Podczas zakupu warto jednak zwrócić uwagę na prawidłowe wykonanie takiego gotowego domku aby stanowił on nie tylko ozdobę ale rzeczywiście sprzyjał gniazdowaniu owadów. Prawidłowo wykonane domki dla owadów pożytecznych, pochodzące od sprawdzonego producenta, oferujemy w sklepie naszego poradnika. Aby zobaczyć ofertę, naciśnij grafikę poniżej.
Teraz można już tylko czekać, aż piękne i pożyteczne owady odwiedzą nasz ogród przyjazny owadom i zadomowią się w nim na dobre. Poza wszystkimi dobroczynnymi aspektami, takie rozwiązanie ma jeszcze jedną zaletę. Miłośnicy przyrody mogą obserwować tętniące życie w tym malutkim mikroświecie, a mając możliwość fotografowania, na pewno zrobią mnóstwo interesujących zdjęć. Może nas np. zaskoczyć, jak z bliska wygląda larwa złotooka. W odróżnieniu bowiem od delikatnej, prawie eterycznej formy dorosłej, larwa przypomina wyglądem niesamowitego potworka. Podobnie oryginalny wygląd mają larwy pięknych biedronek. Jednak aby to wszystko obejrzeć z bliska, należy zaopatrzyć się w szkło powiększające, gdyż postacie larwalne są na ogół bardzo niewielkie.
Katarzyna Józefowicz
Przeczytaj również:
Owady pożyteczne w ogrodzie
Bardzo często nie zdajemy sobie sprawy z faktu, iż szkodniki roślin ogrodowych, podobnie jak wszystkie inne organizmy na ziemi, mają swoich naturalnych wrogów. Są to liczne pasożyty i drapieżniki, które traktują szkodniki roślin ogrodowych jako źródło pokarmu i w znaczącym stopniu pozwalają ograniczyć ich liczebność. Zobacz jak zaprosić owady pożyteczne do swojego ogrodu. Więcej...
Pszczoła murarka ogrodowa - hodowla, jak zrobić domek
Pszczoła murarka ogrodowa jest niezwykle pożytecznym owadem. Od innych pszczół wyróżnia się większą łagodnością oraz dużą intensywnością zapylania roślin. Dlatego warto murarce ogrodowej zapewnić dobre warunki do bytowania w naszym ogrodzie. Zobacz jak wygląda hodowla murarki ogrodowej i jak łatwo zrobić domek, stanowiący schronienie dla tej pszczoły. Więcej...
Ogród przyjazny pszczołom
Pszczoły pełnią bardzo ważną rolę w naszych ogrodach. Zapylają kwiaty, a dzięki temu możemy się cieszyć większym plonem owoców i warzyw. Jednak w czasie wykonywania oprysków przeciwko szkodnikom roślin ogrodowych, możemy zaszkodzić też pszczołom odwiedzającym nasze ogrody. Zobacz jak tego uniknąć i jak sprawić aby Twój ogród był przyjazny pszczołom. Więcej...
Opracowano na podstawie: J. Stawicka, Ogród dla motyli, Działkowiec, nr 2/2010, str. 42-43; A. Zakrzewska, Gdzie bzyczy i szeleści, Działkowiec, nr 7/06, str 23-25.
