Kwiaty na Boże Narodzenie

Zima to pora roku, kiedy brak słońca i niskie temperatury powodują pogorszenie naszego nastroju. Za oknem nie ma już zieleni ani kolorowych kwiatów, a wszędzie króluje szarość lub biel śniegu. Jednak nawet w tym dość smutnym czasie uśpienia przyrody, możemy cieszyć się jej kolorami w naszych mieszkaniach, jakie wprowadzą kwiaty na Boże Narodzenie. Wtedy bowiem zakwitają rośliny dnia krótkiego, a część z nich to główni bohaterowie bożonarodzeniowych dekoracji. Niektóre z nich mogą okazać się doskonałym świątecznym prezentem.

Kwiaty na Boże Narodzenie - poinsecja (gwiazda betlejemska)

Grudzień jest w naszej kulturze jednym z najbardziej radosnych miesięcy zimowych. Towarzyszy nam w tym czasie pogodny nastrój oczekiwania na święta. Wśród wielu zakupów i przygotowań, nie powinniśmy zapominać o roślinach. Poza drzewkami iglastymi, wykorzystywanymi na choinki, z Bożym Narodzeniem kojarzą się nierozerwalnie grudnik, poinsecja czy ostrokrzew, ale nie mniej ciekawe są również inne rośliny, jak choćby ciemiernik czy cyklamen. Zanim dokonamy zakupu, warto dowiedzieć się nieco o ich wymaganiach i potrzebach, dzięki czemu wybór będzie trafny i pozwoli nam cieszyć się urodą rośliny przez długi czas.

Kwiaty doniczkowe na Boże Narodzenie

Poinsecja - Gwiazda Betlejemska
Najbardziej popularna jest oczywiście poinsecja - Gwiazda Betlejemska, choć jej prawdziwe imię brzmi nieco mniej barwnie - Wilczomlecz nadobny (Euforbia pulcherrima). Poinsecje, dostęne w wielu odmianach, to bez wątpienia sztandarowe kwiaty na Boże Narodzenie. Jak każdy wilczomlecz, zawierają biały, drażniący sok, który może uczulać osoby wrażliwe. Dlatego należy pamiętać o umyciu rąk, po kontakcie z rośliną.

Poinsecja jako symbol świąt zagościła w naszych domach za przykładem Ameryki, gdzie znana była już wśród Azteków. Ozdobą rośliny wbrew pozorom wcale nie są drobne kwiaty, a pięknie wybarwione liście zwane przykwiatkami. Gwiazda Betlejemska ma dość wysokie wymagania, zarówno co do temperatury jak i wilgoci. Jest rośliną klimatu ciepłego i bardzo źle reaguje na chłód oraz gwałtowne zmiany temperatur, dlatego poinsecje bywają często zawodne jako kwiaty na Boże Narodzenie. Przynosząc nowo zakupioną poinsecję ze sklepu do domu, należy dokładnie otulić całą roślinę wraz z doniczką, aby nie ucierpiała z powodu zimna. Starajmy się nie kupować poinsecji na targowiskach, gdyż może być już przemrożona. W mieszkaniu okrycie zdejmujemy stopniowo, żeby poinsecja mogła przyzwyczaić się do zmiany temperatury.

Pamiętajmy, aby nie stawiać jej tuż przy oknie, które często otwieramy, gdyż przeciągi i chłód mogą jej bardzo zaszkodzić. Aby roślina nam długo "kwitła", musi mieć zapewnioną odpowiednią wilgoć oraz dostęp światła. Przy podlewaniu należy uważać, aby doniczka nie stała w wodzie, co może spowodować gnicie korzeni. Jednak przesuszenie bywa dla niej tak samo zabójcze, jak zalanie. Dobrze, kiedy doniczka stoi na podstawce z wodą i kamykami, dzięki temu zwiększa się też wilgotność powietrza.

Jaki jest skutek niewłaściwej opieki? Otóż liście szybko więdną, żółkną a w końcu opadają.

Dlaczego gwiazda betlejemska gubi liście?
Gwiazda betlejemska to roślina doniczkowa zakwitająca w okresie Bożego Narodzenia. Z tego względu jest popularnym upominkiem gwiazdkowym. Zdarza się jednak, że niedługo po zakupie roślina gubi liście i traci swe walory ozdobne. Jak temu zaradzić? Zobacz dlaczego gwiazda betlejemska traci liście i co robić aby ponownie odzyskała swój blask! Więcej...

Ciekawostką jest fakt, iż w naturze te małe krzewinki dorastają nawet do 3 m, a ich niewielkie rozmiary w doniczkach, zawdzięczamy specjalnym preparatom skarlającym. Dzięki hodowcom, mamy do wyboru coraz bogatszą kolorystykę poinsecji. Króluje oczywiście czerwony, ale amatorzy mogą wybierać wśród żółtych, różowych, pstrych, białych kremowych, a nawet kremowo-zielonych. Kwitnienie trwa kilka tygodni, po czym roślina przechodzi w stan spoczynku. Jeśli chcemy spróbować przechować ją do następnego roku, poszukajmy szczegółowych informacji na temat jak to zrobić, gdyż w naszych warunkach nie jest to proste.

Kwiaty na Boże Narodzenie - grudnik (kaktus bożonarodzeniowy)

Bożonarodzeniowy kaktus
Następną popularną świąteczną ozdobą jest zygokaktus (Schlumbergera), znany też jako grudnik lub bożonarodzeniowy kaktus. Jest to roślina o zwisłym pokroju i członkowato połączonych, gładkich liściach. Nie znosi przelania, jednak nie wolno jej też przesuszać. Podłoże powinno być przepuszczalne, próchnicze i lekko kwaśnie. Szlumbergera nie lubi też zbyt wysokiej temperatury. Optimum to 18-22°C, a w okresie zawiązywania pąków, czyli od początku jesieni, nawet 15-18°C. Temperatura powyżej 20°C może powodować zrzucanie pąków. W tym okresie wskazane jest również oszczędne podlewanie.

Mimo, iż grudnik jest rośliną dnia krótkiego, lubi stanowiska widne. Będzie też wdzięczny za zapewnienie mu odpowiedniej wilgotności powietrza. Możemy to uzyskać, stawiając doniczkę na podstawce wypełnionej wodą i kamykami. Zabiegi hodowców, mające na celu uzyskanie coraz to nowych odmian i mieszańców, skutkują różnorodnością barw kwiatów grudnika. Tak więc możemy zdecydować się na kaktusa, który wyda czerwone, różowe, bordowe, białe, biało-różowe lub łososiowe kwiaty na Boże Narodzenie.

Warto też wspomnieć, iż grudnik jest często mylony z Rhipsalidopsis gaertneri, czyli kaktusem wielkanocnym, który zakwita wiosną, przeważnie w okolicach Wielkanocy.

Kwiaty na Boże Narodzenie - psianka

Psianka (Solanum
Do ozdoby naszych domów w czasie świąt, możemy także użyć rośliny zwanej psianką (Solanum). Jest to wieczniezielona krzewinka, dorastająca do około 30 cm wysokości. Najładniejszym gatunkiem jest chyba psianka koralowa (Solanum pseudocapsicum). Ma ona dość duże owoce, wielkości ok. 1,5 - 3 cm w kolorze intensywnie pomarańczowym, które zwykle dość gęsto pokrywają gałązki. Mogą z powodzeniem zastępować maleńkie, pomarańczowe bombki świąteczne, a dodatkowe przybranie, uzupełni walory dekoracyjne. To właśnie te owoce, a nie kwiaty na Boże Narodzenie, są świąteczną ozdobą psianki. Roślina jest krewną pomidorów, natomiast jej ozdobne owoce pojawiające się jesienią, pozostają na krzewie przez kilka miesięcy. W Polsce traktowana jest jako jednoroczna, jednak przy zapewnieniu jej właściwych warunków uprawy, z powodzeniem możemy przechować ją do następnego sezonu. Solanum nie lubi zbyt wysokich temperatur. Najlepiej czuje się w przedziale 18-20°C, jednak równocześnie oczekuje stanowiska widnego i słonecznego. Należy pamiętać o podlewaniu i chociaż nie lubi zalewania, jest równie wrażliwa na przesuszenie. Liście mogą wtedy żółknąć i opadać. Mimo niewątpliwego uroku psianki, należy bardzo uważać, gdyż wszystkie części rośliny są trujące.

Kwiaty na Boże Narodzenie - cyklamen perski

Cyklamen perski
Cyklameny to kolejne rośliny dnia krótkiego. Nie są zbyt mocno kojarzone jako kwiaty na Boże Narodzenie, a szkoda. Ich kwiaty są bowiem niezwykle piękne i na pewno stanowią wspaniałą ozdobę mieszkania. Cyklamen perski (Cyclamen persicum) - bo tak brzmi jego pełna nazwa, należy do rodziny pierwiosnkowych. Czasem nazywany jest błędnie fiołkiem alpejskim, ale to zupełnie inny gatunek. Cyklamen jest rośliną bulwiastą, dorastającą do ok. 25 cm. wysokości, chociaż posiada też odmiany karłowe. W Polsce traktowany jako sezonowy i choć faktycznie nie jest jednoroczny, bardzo trudno w naszych warunkach przechować go do następnego roku.

Nie ma szczególnych wymagań glebowych, poza tym, iż podłoże powinno być stale wilgotne. Nie może natomiast stać w wodzie, gdyż nawet godzina zalegania wody w podstawce może uszkodzić korzenie. Bulwa cyklamena łatwo ulega gniciu, dlatego powinna w górnej części wystawać ponad podłoże, a nawadnianie powinno odbywać się wyłącznie od dołu pojemnika. Roślina ta zdecydowanie preferuje pomieszczenia chłodne, o temp. 15-20°C oraz stanowiska z rozproszonym światłem.

Liście są ciemnozielone, z białym marmurkowym wzorem. Cyklamen zachwyca niebywałą różnorodnością kwiatów, są one duże (u karłowych odmian odpowiednio mniejsze), z płatkami wygiętymi do góry, czasem o pofalowanych brzegach. Kolorystyka niezwykle bogata, przez całą gamę odcieni różowych i czerwonych, przez fioletowe do białych, czasem nakrapiane, pstre, cieniowane lub z białą obwódką.

Kwiaty na Boże Narodzenie - azalia indyjska

Doniczkowe azalie
Ostatnią rośliną, o której chciałabym wspomnieć, jest azalia indyjska (Azalea indica). To gatunek nieco inny od powszechnie znanych nam azalii, które właśnie przechodzą spoczynek w ogrodzie, i jako jeden z nielicznych uprawiany w doniczkach. Kwitnie bujnie i przepięknie od jesieni nawet do wiosny, ale jest rośliną dość trudną do utrzymania w warunkach domowych . Mimo to warto się pokusić i podjąć próbę uprawy, dla jej wspaniałych kwiatów, przypominających pełne róże. Gama barw jest porównywalna z cyklamenem. Żeby jednak ładnie kwitła, potrzebuje niskiej temperatury, oscylującej w okolicach 15-18°C. i widnego stanowiska. Wymaga też stale wilgotnej gleby, choć nie lubi zalania. Podłoże próchnicze, bezwzględnie musi mieć odczyn kwaśny. Błędy pielęgnacyjne mogą skutkować zrzuceniem kwiatów lub liści.

Hipeastrum, Zwartnica - uprawa w domu
Hipeastrum lub inaczej zwartnica (Hippeastrum) to roślina cebulowa z rodziny amarylkowatych (Amaryllidaceae), znana z pięknych, ogromnych kwiatów, pojawiających się w okresie zimowym. W naszym klimacie uprawia się ją w mieszkaniach jako roślinę doniczkową. Przechładzając cebulę hipeastrum w lodówce możemy doprowadzić do wcześniejszego kwitnienia, uzyskując wspaniałą kwiatową ozdobę już na Boże Narodzenie. Więcej...

Kwiaty ogrodowe na Boże Narodzenie

Powszechnie znanym symbolem świąt jest ostrokrzew (Ilex). Należy on do obszernej grupy roślin, w której znajdziemy około 400 gatunków. Są to ozdobne krzewy lub nawet kilkumetrowe drzewa. W Polsce znane są jednak głównie trzy gatunki: ostrokrzew kolczasty (Ilex aquifolium), ostrokrzew karbowanolistny (Ilex crenata), oraz mieszaniec ostrokrzew Meservy (Ilex x meserveae). Walorami ozdobnymi ostrokrzewów nie są kwiaty na Boże Narodzenie, a ich zimozielone atrakcyjne liście oraz utrzymujące się przez zimę, błyszczące, kuliste owoce, kontrastujące barwą z liśćmi.

W przeciwieństwie do wcześniej wymienionych roślin doniczkowych, ostrokrzewy uprawia się w gruncie. Mogą być zatem ozdobami naszych ogrodów. Są one stosunkowo wytrzymałe na niskie temperatury naszego klimatu (w szczególności mieszaniec Meservy), chociaż duże mrozy są ich wrogiem. Dlatego delikatniejsze odmiany ostrokrzewu kolczastego i karbowanolistnego, a także wszystkie o liściach pstrych, wymagają okrycia na zimę.

Kwiaty na Boże Narodzenie - ostrokrzew

Mimo zimowych uszkodzeń ostrokrzewy potrafią się odrodzić nawet z korzenia. Dobrze znoszą cięcie i nadają się do formowania. Najlepiej czują się na glebach żyznych i stanowiskach słonecznych. Musimy pamiętać jednak o jednej bardzo ważnej zasadzie. Otóż jeśli chcemy doczekać się jesienią pięknych owoców, należy zaopatrzyć się w co najmniej dwa egzemplarze. Ostrokrzew jest bowiem dwupienny i do zakwitnięcia oraz zaowocowania, potrzebuje jednocześnie rośliny męskiej oraz żeńskiej.

Ostrokrzewy są najczęściej zimozielone i posiadają dużą różnorodność liści oraz owoców. Występują więc odmiany o liściach mocno powcinanych lub gładkich, z dużą ilością kolców lub ich pozbawione, o barwie liści jasno zielonej, ciemnozielonej, biało obrzeżonej, żółtej, kremowej, brunatnej lub pstrej. Liście mogą być zarówno okazałe, jak i drobne, a owoce bywają czerwone, żółte lub granatowo-czarne. Najbardziej jednak cenione są te, o ciemnozielonych, błyszczących liściach (ewentualnie z białą obwódką) i karminowoczerwonych owocach. Pochodzą zwykle od ostrokrzewu kolczastego i najczęściej są importowane z krajów Europy. To z nich głównie wykonujemy przeróżne ozdoby bożonarodzeniowe.

Uwaga! Należy bezwzględnie pamiętać, iż owoce ostrokrzewu są trujące. Ważne jest to szczególnie gdy mamy dzieci, które lubią wszystkiego popróbować, a czerwone koraliki mogą okazać się dla nich bardzo atrakcyjne. W przypadku połknięcia, konieczny jest szybki kontakt z lekarzem.

Jedną z mniej znanych roślin okresu bożonarodzeniowego jest ciemiernik (Helleborus), a konkretnie jeden z gatunków ciemiernika - ciemirnik biały (Helleborus niger), nazywany też różą Bożego Narodzenia. Ciemierniki białe to mrozoodporne byliny ogrodowe wydające wspaniałe kwiaty na Boże Narodzenie, słynące ze swojej nietypowej, zimowej pory kwitnienia. Ich kwiaty mogą być białe lub lekko różowe. W ogrodzie wymagają umiarkowanie wilgotnych, żyznych, wapiennych gleb oraz stanowisk widnych i zacisznych. Nie tolerują zakwaszenia oraz gleb mokrych i ciężkich.

Kwiaty na Boże Narodzenie - ciemiernik

Inne rośliny na Boże Narodzenie

Przy okazji grudniowych świąt, musi być wymieniona także jemioła pospolita, choć to nie jest taka całkiem zwyczajna roślina z naszego ogródka lub parapetu. Rośnie bowiem na drzewach, jako częściowo pasożytniczy krzew. Pobiera z nich za pomocą ssawek wodę i sole mineralne, ale posiadając zielony barwnik, sama dodatkowo wytwarza potrzebne jej produkty asymilacji. W przypadku dużego zagęszczenia, może nawet doprowadzić do obumarcia swojego żywiciela. Jemioła jest dwupienna, więc potrzebuje co najmniej dwóch osobników różnej płci, aby zakwitnąć i wydać owoce. Są one białe, mięsiste i chętnie spożywane przez ptaki, szczególnie jemiołuszki. Te z kolei roznoszą jej nasiona na inne drzewa.

Jemioła jako ozdoba bożonarodzeniowa, przybyła do nas pośrednio z Niemiec, które zaczerpnęły ten zwyczaj od innych krajów. Popularność zawdzięcza prawdopodobnie wręcz mistycznym wartościom, jakie przypisywano jej przez wieki. Symbolizuje między innymi dobrobyt, zgodę, życie i płodność. Nie można też pominąć znaczenia jemioły, jako surowca zielarskiego, ale nigdy w warunkach domowych (może być bardzo toksyczna). Z niej produkowane są bowiem różnorodne preparaty oraz leki stosowane między innymi przy nadciśnieniu i miażdżycy.

Katarzyna Józefowicz

Przeczytaj również:

Dekoracje świąteczne z poinsecji - gwiazd betlejemskich
Poinsecja, czyli inaczej gwiazda betlejemska stała się już symboliczną rośliną Świąt Bożego Narodzenia i dziś trudno sobie wyobrazić wigilijny stół bez kwiatów poinsecji - gwiazdy betlejemskiej. Ciekawe inspiracje jak wykonywać dekoracje świąteczne z gwiazd betlejemskich można było znaleźć na wystawie bożonarodzeniowej, na której swoje pomysły pokazali polscy floryści. Więcej...

Choinka cięta czy w doniczce
Święta Bożego Narodzenia niebawem, dlatego warto już teraz zastanowić się nad kupnem choinki, która zagości w naszym domu. Jak co roku powraca dylemat jakie drzewko wybrać. Lepsza będzie choinka cięta czy w doniczce? Jakie są wady i zalety jednej i drugiej. Czym się kierować podczas zakupu choinki, aby drzewko zdobiło nasze mieszkanie jak najdłużej? Więcej...

Stroik z gwiazdy betlejemskiej
Choć kwiat gwiazda betlejemska sam w sobie stanowi doskonałą dekorację Bożonarodzeniową, może być także wykorzystywany w rozmaitych świątecznych kompozycjach florystycznych. Zobacz jak zrobić stroik z gwiazdy betlejemskiej, który w eleganckim stylu ozdobi świąteczny stół w Twoim domu! Więcej...

Z. Pindel, Mieszkanie w kwiatach, J. Litke, Gwiazda betlejemska, Działkowiec, nr 12/2004, str.10-14; A. Marosz, Jagody Bożego Narodzenia, Ogrody, nr 12/2006, str. 21-23; A. Gasek, Tajemnice jemioły, Działkowiec, nr 12/2007, str.12-13; J. Marcinkowski, Ciemierniki - kwiaty zimy, Działkowiec, nr 12/2005, str.12-14; M. Henschke, Ciemierniki - zimowe róże, Działkowiec, nr 12/2008, str.4-7.