Gipsówka, łyszczec - odmiany i uprawa

Gipsówki to całkowicie lub częściowo mrozoodporne rośliny jednoroczne i byliny, sadzone na ogrodowych rabatach i w ogrodach skalnych. Wśród nich są też gatunki zadarniające, na skalniaki oraz stosowane na kwiat cięty. Zdobią je drobne, pięciopłatkowe kwiaty w kształcie miseczki lub czarki, w różnych odcieniach bieli, różu i jasnej purpury. Zobacz jak wygląda uprawa gipsówki w ogrodzie oraz jakie gatunki i odmiany gipsówek są najciekawsze.

Gipsówka wytworna - Gypsophila elegans

Gipsówka - gatunki i odmiany

Gipsówka lub inaczej - łyszczec, to rodzaj roślin należących do rodziny goździkowatych. Kilka gatunków z rodzaju gipsówka można spotkać na terenie Polski, m. in. łyszczec polny (Gypsophila muralis), kwitnący od czerwca do września drobnymi kwiatami o dzwonkowatych kielichach. Gatunek ten powszechnie występuje na całym niżu, porastając przydroża, drogi leśne, ugory, wilgotne piaski, brzegi wód, pola uprawne. W ogrodach natomiast najchętniej uprawiane są: łyszczec wytworny, łyszczec rogownicowaty, łyszczec wiechowaty i łyszczec rozesłany. Gatunki te różnią się osiąganymi rozmiarami, pokrojem, terminem kwitnienia oraz możliwościami zastosowania w ogrodzie.

Łyszczec nadobny, określany też jako gipsówka wytworna (Gypsophila elegans) jest rośliną jednoroczną, wydającą przez całe lato mnóstwo drobnych, białych kwiatów, czasami z różowymi lub purpurowymi żyłkami. Jej wzniesione, cienkie pędy silnie rozgałęziają się w połowie ich długości. Liście są mięsiste, szarozielone, lancetowate. Osiąga do 60 cm wysokości i 25 cm szerokości. Gatunek ten jest chętnie wysiewany na rabatach oraz stosowany jako dodatek do bukietów.

Łyszczec rogownicowaty (Gypsophila cerastioides) to bylina zimozielona, kwitnąca od późnej wiosny do połowy lata. Kwiaty drobne, zebrane w luźne kwiatostany, mogą być białe lub różowe z purpurowymi żyłkami. Roślina jest nimi zazwyczaj obsypana bardzo licznie. Liście małe, owalne, owłosione. Rośliny osiągają zaledwie do 10 cm wysokości i 25 cm szerokości, będąc doskonałym materiałem zadarniającym i do sadzenia w ogrodach skalnych.

Łyszczec rogownicowaty - Gypsophila cerastioides

Łyszczec wiechowaty (Gypsophila paniculata) jest żywotną byliną zielną, kwitnącą nieco później, bo od połowy lata do wczesnej jesieni. Osiąga znacznie większe rozmiary - do 1,2 m wysokości i 1 m szerokości. Na prostych, rozgałęzionych pędach wydaje mnóstwo drobnych (zaledwie do 0,5 cm średnicy), białych kwiatów z różowymi żyłkami, przypominających mgiełkę. Gatunek ten dostępny jest w ciekawych odmianach do uprawy ogrodowej, jak np. 'Bristol Fairy' (kwiaty pełne, białe, pędy wiotkie, wymagające podpór, ciemnozielone liście), 'Compacta Plena' (kwiaty białe, podwójne, pokrój bardzo zwarty, wys. do 60 cm) czy 'Flamingo' (podwójne, bladoróżowe kwiaty, niestety krótkowieczna). Rośliny mogą być wysiewane na rabatach, nadają się na kwiat cięty i do suchych bukietów.

Łyszczec rozesłany, gipsówka rozesłana (Gypsophila repens) to tylko częściowo zimozielona bylina, z której można tworzyć atrakcyjne rabatowe dywany o wys. 10 cm. Pojedyncze rośliny osiągają szerokość do 50 cm. Kwiaty drobne, białe, różowe lub bladopurpurowe, o średnicy 1 cm, obsypują rośliny bardzo licznie, tworząc efekt mgiełki.

Łyszczec rozesłany, gipsówka rozesłana - Gypsophila repens

Gipsówka - uprawa w ogrodzie

Gipsówki wymagają stanowisk słonecznych i lekkich, przepuszczalnych, raczej suchych gleb, o odczynie obojętnym lub zasadowym. Nasiona jednorocznej gipsówki wytwornej wysiewa się wczesną wiosną, zazwyczaj w kwietniu, od razu na miejsce docelowe. Gatunek ten ma nieco większe wymagania glebowe niż gatunki bylinowe, wymagając gleb bogatych w próchnicę. Nasiona gipsówek bylinowych wysiewa się wczesną wiosną w zimnym inspekcie. Można też pobierać sadzonki korzeniowe. Uprawiając egzemplarze wysokie, warto pamiętać o wsparciu ich pędów na podporach z drewnianych tyczek. Po kwitnieniu rośliny się ścina aby ponownie zakwitły. W czasie sezonu wegetacyjnego konieczne jest zwalczanie ślimaków i pomrowów, które mogą podjadać młode pędy gipsówek.

Gipsówka w doniczce - łyszczec wiechowaty - Gypsophila paniculata
Fot. shutterstock.com

Gipsówka w doniczce

Gipsówka może być z powodzeniem uprawiana także w doniczkach i pojemnikach na balkonach i tarasach. Nadaje się zarówno do doniczek stojących, jak i tych wiszących. Gipsówki uprawiane w pojemnikach to doskonałe kwiaty na słoneczny balkon. Podobnie jak w ogrodzie gipsówka w doniczce wymaga stanowiska ciepłego i słonecznego oraz stosunkowo lekkiej, wapiennej ziemi. Pamiętajmy jednak, że w balkonowych pojemnikach i doniczkach ziemia szybko wysycha, dlatego gipsówki uprawiane w takich warunkach trzeba będzie znacznie częściej podlewać niż te rosnące na ogrodowych rabatach.

Przeczytaj również:

Aksamitka. Uprawa i odmiany aksamitki
Aksamitka (Tagetes) to stosunkowo łatwa w uprawie roślina jednoroczna, która przez całe lato cieszy swoimi żółtymi lub pomarańczowymi kwiatami o karbowanych płatkach. Doskonale sprawdza się na ogrodowych rabatach, sadzona na obwódki oraz w donicach na balkonach i tarasach. Zobacz jak wygląda uprawa aksamitki oraz wybierz najlepsze odmiany aksamitek do ogrodu, na balkon lub taras. Więcej...

Petunia ogrodowa - odmiany, uprawa, rozmnażanie, choroby
Petunia to rodzaj roślin z rodziny psiankowatych, do którego należy około 40 gatunków, pochodzących głównie z ciepłych regionów Ameryki Południowej. Jako rośliny ozdobne uprawiane są petunie ogrodowe (Petunia x hybrida), będące mieszańcami dwóch gatunków petunii: P. axillaris i P. violacea. Kolorowe, trąbkowate kwiaty petunii, które można podziwiać od wiosny aż do jesieni, stanowią doskonałą ozdobę ogrodowych rabat, kwietników i skrzynek na balkonach i tarasach. Więcej...

Żeniszek meksykański, Ageratum houstonianum - uprawa z nasion
Żeniszek meksykański to niewysoka roślina, pochodząca z Meksyku i Ameryki Południowej, u nas uprawiana jako jednoroczna z siewu nasion w terminie zimowym. Żeniszki charakteryzują się ładnym, krzaczastym pokrojem. Największą ozdobą tych roślin są jednak kwiaty zebrane na szczytach pędów w luźne wiechy lub baldachogrona, barwy niebieskiej, purpurowej, fioletowej lub białej. Więcej...

Opracowano na podstawie: Wielka ilustrowana encyklopedia roślin ogrodowych, Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 2004, s. 289. Fot. Ghislain118 (łyszczec rogownicowaty), Guérin Nicolas (gipsówka rozesłana), publikacja na licencji CC-BY-SA-3.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0), źródło: Wikimedia Commons.