Uszkodzenia mrozowe drzew. Jak zabezpieczyć uszkodzone drzewo?

W lutym, gdy minie już okres największych mrozów, warto wybrać się do ogrodu i zobaczyć jaki jest stan drzew w sadzie. Może się bowiem okazać, że drzewa w Twoim sadzie zostały okaleczone przez gryzonie, zające lub sarny poszukujące pożywienia lub po prostu przez wahania temperatury, w wyniku których powstają podłużne pęknięcia kory i tzw. zgorzele słoneczno-mrozowe.

Uszkodzona kora drzewa odchodząca od pnia

Jak zapobiegać powstawaniu uszkodzeń w czasie zimy?

O sposobach zapobiegania tym uszkodzeniom wielokrotnie wspominałem już w naszym poradniku. Aby zapobiec uszkodzeniu pni przez gryzonie i zające stosuje się osłony pni wykonane ze słomy, kartonu lub gotowe osłonki kupione w sklepie ogrodniczym. Pień oraz nasadę konarów dokładnie otocz jednym z wybranych materiałów i przywiąż wykorzystując sznurek jutowy (izolacja musi otaczać cały pień i mocno się trzymać). Przeciwko gryzoniom możesz również rozsypać zatrute ziarno.

Aby zapobiec uszkodzeniom mrozowym, już w grudniu, wykonuje się bielenie pni drzew. Zabieg bielenia trzeba powtórzyć, jeżeli wapno zostało zmyte w ciągu zimy. Mimo wykonania prac zapobiegawczych, może się zdarzyć, że drzewa i tak zostaną uszkodzone (choć na pewno w mniejszym stopniu, niż gdybyś w ogóle nie próbował zapobiegać uszkodzeniom w czasie zimy). Dlatego też dziś podpowiem Ci, co zrobić gdy pod koniec zimy zauważysz, że drzewo zostało już uszkodzone.

Jak zabezpieczyć drzewka owocowe na zimę
Zabezpieczenia na zimę wymagają przede wszystkim młode, nowo sadzone drzewka owocowe. Do typowych zabiegów zabezpieczających należy usypywanie kopczyków u podstawy pni, zakładanie osłonek sadowniczych przeciw gryzoniom i sarnom, bielenie pni drzewek owocowych wapnem, a także okrywanie koron najbardziej wrażliwych gatunków. Zobacz jak zabezpieczyć drzewka na zimę, jakimi materiałami osłaniać i kiedy to zrobić. Więcej...

Co zrobić gdy drzewo zostało uszkodzone?

Przede wszystkim ważne jest aby odpowiednio wcześnie wykryć uszkodzenia kory drzew. Wiosną, gdy zrobi się cieplej, będzie już za późno aby uratować uszkodzone fragmenty kory. Dlatego też, jak już wspomniałem przed chwilą, warto wybrać się do sadu już w lutym, jak najszybciej po ustąpieniu mrozów. Zniszczenia i odarcia kory przez zwierzęta, a także podłużne pęknięcia kory na pniu drzew lub grubszych konarach, zobaczymy gołym okiem. Uszkodzone miejsca posmaruj maścią ogrodniczą (np. Funaben 03 PA lub Fitoplaster) lub farbą emulsyjną z dodatkiem preparatu Topsin M 500 SC.

Inną formą uszkodzeń mrozowych drzew są zgorzele słoneczno-mrozowe, powstające w wyniku utraty odporności drzew na mróz w okresie gdy dni stają się cieplejsze. Słońce ogrzewające pnie drzew w tym okresie pobudza do rozpoczęcia wegetacji komórki tkanki twórczej (miazgi) zlokalizowanej pod korą drzewa. Nocami temperatura ponownie spada poniżej 0°C, co powoduje zabicie komórek miazgi i powstanie pustej przestrzeni między drewnem a korą pnia czy grubszego konaru. Z czasem nad pustą przestrzenią następuje zasychanie kory, która zmienia barwę na jasnobrązową, staje się matowa i wyraźnie odróżnia się od kory zdrowej. Jeżeli na tym etapie nie podejmiesz zabiegów ratujących drzewo, zaschnięta kora wykruszy się i powstanie otwarta rana.

Do odpowiednio wczesnego wykrycia miejsc, w których przemarznięta kora odstaje od pnia (jeszcze zanim kora zacznie zasychać i zmieniać barwę), przyda Ci się niewielki młotek. Młotkiem delikatnie ostukaj korę drzew. W miejscach, w których kora przemarzła i odstaje od pnia, usłyszysz typowy głuchy odgłos. W tych miejscach dociśnij korę do drewna, i przymocuj ją poprzez wbicie kilku małych gwoździ z szeroką główką (tzw. papiaków). Odpowiednio wczesne wykonanie tego zabiegu da szansę na zregenerowanie tkanki twórczej i uniknięcie powstania otwartej rany.

Jeżeli stwierdzisz, że jakieś gałęzie są całkowicie uszkodzone (martwe) trzeba je od drzewa odciąć. Miejsca po cięciu drzew owocowych również posmaruj maścią ogrodniczą.

Uszkodzone w czasie zimy drzewa będą wymagały szczególnej uwagi również w późniejszym okresie. Otocz te drzewa troskliwą opieką. Musisz je właściwie nawozić i regularnie podlewać (koniecznie obficie podlewaj gdy jest susza!). Glebę wokół drzew warto wyściółkować, aby zbyt szybko nie traciła wilgoci.

Uszkodzenia kory drzewa

A co jeśli się spóźniłem?

Zbyt późne dostrzeżenie uszkodzeń mrozowych nie musi być wynikiem Twojego zaniedbania. Niektóre uszkodzenia jest trudno zauważyć i uwidaczniają się dopiero nieco później. Jeżeli uszkodzenia kory zobaczysz zbyt późno, gdy rozpocznie się już okres wegetacji, konieczne będzie zastosowanie innych metod. Niestety nie odratujesz już przemarzniętej kory, możesz natomiast spróbować uratować całe drzewo.

W tym celu usuń odchodzące, martwe kawałki kory. Ogołocone fragmenty pnia oczyść i posmaruj lepiszczem. Lepiszcze należy przygotować z kilkudniowym wyprzedzeniem. Powinno ono się składać z gliny rozmoczonej w wodzie oraz krowieńca (w stosunku 5:1). Tak przygotowane lepiszcze nałóż na uszkodzone miejsca, na tyle grubo aby całkowicie wypełniło ubytek kory. Następnie obwiąż drzewo workowym płótnem. Taki opatrunek pozostaw na drzewie do następnego roku. Gdy po roku usuniesz opatrunek, będziesz mógł stwierdzić czy rana się zabliźniła.

Dla wtajemniczonych...

Jeżeli masz już doświadczenie w szczepieniu drzew możesz także spróbować innej metody ratowania pnia drzewa, tj. szczepienia mostowego. Tę metodę stosuje się głównie w przypadkach, gdy podłużne pęknięcia kory, mimo wcześniejszego zasmarowania ich maścią ogrodniczą, nie zasklepiają się.

Szczepienie mostowe polega na wszczepieniu pod zdrową korę kilku zrazów, w taki sposób aby połączyły one zdrowe fragmenty pnia. Zrazy te będą stanowiły rodzaj pomostu nad uszkodzonym fragmentem pnia, łączącego zdrową dolną i górną część pnia. Dzięki tej metodzie, do górnej części pnia poprzez wszczepione zrazy będą mogły dopływać soki ze zdrowej dolnej części pnia, omijając chorą część pnia. Końce wszczepianych pod korę zrazów przytnij ukośnie, aby maksymalnie zwiększyć powierzchnię styku z pniem. Po umieszczeniu zrazów przybij je małymi gwoździami. Potem miejsce szczepienia zasmaruj maścią ogrodniczą.

Przeczytaj również:

Jakie drzewa można wyciąć bez zezwolenia - nowe przepisy
Z dniem 28 sierpnia 2015 r. w życie weszły nowe przepisy dotyczące wycinania drzew i krzewów. Zobacz co zmieniło się w sprawie wycinania drzew i krzewów. Oto jakie drzewa według nowych przepisów można wyciąć bez zezwolenia i co robić gdy nie wiemy, czy zezwolenie na wycięcie drzewa jest wymagane. Więcej...

Wiosenne przymrozki w sadzie
Wiosenne przymrozki w sadzie mogą wyrządzić wiele szkód. Zmarznięte kwiaty lub zawiązki owoców na drzewach owocowych to nierzadki widok. Zobacz kiedy mogą wystąpić przymrozki oraz jak zapobiegać uszkodzeniu roślin sadowniczych przez przymrozek. Oto sprawdzone sposoby na przymrozki w sadzie! Więcej...

Ochrona roślin przed zimą, mrozem i wiatrem
Gdy nastają chłodniejsze dni i jesień zbliża się ku końcowi szczególnego znaczenia nabiera ochrona roślin ogrodowych przed zimą, mrozem i wiatrem. Zwłaszcza gdy uprawiamy rośliny wrażliwe na niskie temperatury. Niektóre rośliny uprawiane w pojemnikach będą wymagały ukrycia ich na okres zimy do zamkniętych pomieszczeń. Roślin sadzonych w gruncie nie możemy jednak przenieść. Jak zatem chronić je przed zimą, mrozem i mroźnym wiatrem. Więcej...

Opracowano na podstawie: S. Wiecha, Potrzebna kuracja, Działkowiec, Nr 2/97, s. 42, oraz T. Chołubowicz, Styczniowe mrozy w sadach i na plantacjach, Hasło Ogrodnicze, Nr 3/2006. Fot. pixabay