Chryzantemy - uprawa, odmiany ogrodowe, rozmnażanie

Chryzantemy, zwane również złocieniami, są chyba najpopularniejszymi roślinami kwitnącymi od jesieni aż do nadejścia pierwszych mrozów. Oryginalne, różnorodne kształty kwiatostanów, szeroka paleta barw oraz nadzwyczaj długie i obfite kwitnienie zadecydowały o niezmiernej popularności tych roślin. Zobacz jak wygląda uprawa chryzantem w ogrodzie oraz wybierz najlepsze odmiany chryzantem ogrodowych.

Chryzantemy

Chryzantemy - zastosowanie

Chryzantemy mogą być uprawiane na ogrodowych rabatach, w pojemnikach na tarasach i balkonach, a także są popularne jako kwiaty cięte do wazonów. Późna pora kwitnienia tych roślin zadecydowała także o zastosowaniu ich do zdobienia grobów w Dniu Wszystkich Świętych.

Te liczne zalety złocieni powodują, że obok astrów jesiennych, stanowią one doskonałą propozycję dla osób, które chcą zachować elegancki, ozdobny charakter rabat w swoich ogrodach aż do nadejścia zimy. A dlaczego dzięki chryzantemom może być tak wyjątkowo na jesiennych rabatach? Gorąco polecam wybrać się do ogrodu o poranku, gdy wystąpiły pierwsze przymrozki. O tej porze wyjątkowego uroku kwitnącym jeszcze roślinom nadaje poranny szron, okrywający płatki kryształkami lodu lub też mgła osadzająca się na kwiatach kroplami rosy.

Chryzantemy - odmiany ogrodowe

Liście chryzantem są ciemnozielone, pierzastowcinane lub ząbkowane, długości do 15 cm. W chwili obecnej dostępne są rośliny o rozmaitych kwiatostanach - pojedynczych, półpełnych i pełnych, kulistymi, półkulistymi, parasolkowatymi, anemonowymi, pomponowymi czy igiełkowymi. Są to najczęściej mieszańce, czyli odmiany chryzantem otrzymane w wyniku skomplikowanych skrzyżowań.

Wybierając chryzantemy do uprawy w ogrodzie warto wiedzieć, iż w tej grupie roślin są zarówno gatunki jednoroczne jak i wieloletnie byliny. Według najnowszej systematyki do dawnego rodzaju Chrysanthemum (złocienie) należą wyłącznie gatunki jednoroczne, takie jak złocień karłowy, złocień polny, czy też złocień trójbarwny. Wymienione tu złocienie jednoroczne kwitną nieco wcześniej, kończąc swoje kwitnienie już w sierpniu lub wrześniu.

Chryzantema ogrodowa 'Clara Curtis'

Chryzantemy wieloletnie to rośliny należące do rodzaju Dendranthema. Wśród nich są zarówno rośliny rabatowe (mrozoodporne lub częściowo odporne na mróz odmiany, nadające się do uprawy w gruncie), rośliny doniczkowe, jak i rośliny na kwiat cięty (w większości wymagające uprawy w szklarniach). Z uwagi na przydatność do uprawy w ogrodzie, w dalszej części artykułu, skoncentrujemy się głównie na chryzantemach rabatowych. Przykładowym przedstawicielem chryzantem z tej grupy jest złocień ogrodowy 'Clara curtis' tworzący koszyczkowate kwiatostany pojedyncze, z jasnorózowymi kwiatami języczkowatymi i żółtym środkiem. Kwiaty tego złocienia możemy podziwiać od sierpnia aż do bardzo późnej jesieni. Wysokość rośliny dochodzi do 70 cm.

W tym miejscu warto zwrócić uwagę na fakt, że większość chryzantem sprzedawanych jesienią w doniczkach, to rośliny uprawiane w szklarniach i traktowane przez hodowców specjalnymi środkami hamującymi ich wzrost, przez co ostatecznie nie nadają się do uprawy doniczkowej w warunkach amatorskich. Jeżeli chcemy uprawiać chryzantemy w pojemnikach lub donicach, upewnijmy się, że kupowane rośliny były w szkółce uprawiane "pod chmurką". Warto wybrać mieszańce złocienia chińskiego 'Charm', 'Bullfinch' lub 'Morning Star'.

• Kwiaty jesienne do ogrodu
• Dlaczego chryzantema nie kwitnie?
• Choroby i szkodniki chryzantem. Czym pryskać chryzantemy?

Chryzantemy - uprawa w ogrodzie

Do uprawy chryzantem na ogrodowych rabatach trzeba wybrać miejsce słoneczne. Gleba powinna być żyzna, przepuszczalna. Kupione sadzonki najlepiej sadzić późną wiosną, gdy minie ryzyko wystąpienia przymrozków. Stanowisko pod ich uprawę warto natomiast przygotować już jesienią poprzedniego roku, wzbogacając podłoże kompostem lub dobrze rozłożonym obornikiem.

Po około dwóch tygodniach od posadzenia warto chryzantemom przyciąć wierzchołki pędów (ścinamy około 1,5 cm odcinek wierzchołka). To zapewni lepsze rozkrzewienie się roślin. Pamiętajmy także, że wyższe chryzantemy mogą wymagać podpór.

Posadzone wiosną sadzonki chryzantem będą wymagały nawożenia w okresie rozwoju pąków kwiatowych. Wówczas zasilamy je raz na dwa tygodnie rozcieńczonym nawozem płynnym. Tuż przed wybarwieniem się pąków, nawożenie należy przerwać. Dlaczego? W przypadku kontynuowania nawożenia roślin, ich pędy mogą stać się zbyt wybujałe i wiotkie. To nie tylko pogorszy wygląd chryzantem ogrodowych, ale też zwiększy ryzyko wystąpienia chorób. Jeżeli gleba była odpowiednio przygotowana jesienią, będzie się w niej znajdowała wystarczająca ilość składników odżywczych, zapewniających właściwy wzrost roślin w tym okresie.

Jakie kwiaty sadzimy jesienią?
Chłodniejsze dni i spadające liście z drzew, nie muszą oznaczać końca sezonu w naszych ogrodach. Jesienią sadzimy kwiaty stanowiące ozdobę kwiatowych rabat o tej porze roku ale też i wiele roślin, które zakwitną najbliższej wiosny. Zobacz jakie kwiaty sadzimy jesienią i jak o nie zadbać zaraz po posadzeniu, aby przezimowały do wiosny. Więcej...

Jak zimować chryzantemy?

Niektóre chryzantemy mogą zimować na rabatach. Jeżeli chcemy aby tak właśnie było, koniecznie wybierzmy do uprawy odmiany rabatowe o odpowiedniej mrozoodporności. Dużą mrozoodporność wykazują min. odmiany chryzantemy czerwonawej. Dobrze poradzi sobie też wymieniony wcześniej złocień ogrodowy 'Clara curtis'.

Jesienią, gdy pierwsze mrozy zniszczą kwiatostany, należy przyciąć pędy chryzantem na wysokości około 15 cm nad powierzchnią gleby. Przycięcie zmniejsza ryzyko gnicia roślin i zapadania na choroby grzybowe.

Omawiając zabiegi pozwalające dobrze przezimować chryzantemom, warto zwrócić uwagę na fakt, iż rośliny te bardzo źle znoszą nadmierne zawilgocenie. Dlatego też okrywając je przed mrozem, wybiera się do tego celu gałązki świerkowe. W żadnym wypadku natomiast nie okrywajmy przyciętych pędów liśćmi lub kompostem.

Jeśli gleba na rabacie jest bardzo wilgotna, korzystniejsze będzie wykopanie karp chryzantem i przeniesienie ich na zimę do chłodnego, jasnego pomieszczenia zabezpieczonego przed mrozem (np. nieogrzewanej szklarni).

Przeniesienia do pomieszczeń zabezpieczonych przed mrozem będą też wymagały wszystkie chryzantemy uprawiane w doniczkach. Z tego względu wszystkie chryzantemy doniczkowe pozostawione na cmentarzach aby nadal zdobiły groby, są niestety skazane na przemarznięcie.

Ponieważ przymrozki mogą występować już przed Dniem Wszystkich Świętych, chryzantemy mające zdobić groby w ten szczególny dzień najlepiej kupić dopiero rankiem 1 listopada. Niestety rośliny sprzedawane pod cmentarzami w ten dzień są dość drogie. Dlatego też, jeżeli mamy taką możliwość, chryzantemy w doniczkach warto kupić dzień lub kilka dni wcześniej i przechować w zabezpieczonym przed mrozem, jasnym nieogrzewanym pomieszczeniu (np. na werandzie).

Chryzantemy zimujące w gruncie - uprawa, odmiany
Chryzantemy zimujące w gruncie to mrozoodporne odmiany chryzantem, nadające się do uprawy na ogrodowych rabatach. Niestety większość sprzedawanych jesienią chryzantem, szczególnie tych na cmentarzach, nie nadaje się do uprawy gruntowej. Jak zatem wybrać do ogrodu odpowiednie odmiany chryzantem, które z nich najlepiej sprawdzą się na rabacie i jak wygląda uprawa chryzantem zimujących w gruncie? Więcej...

Rozmnażanie chryzantem

Pędy chryzantem, przycięte na jesieni, wiosną z bocznych pąków wypuszczą nowe pędy. Pędy wyrastające z karpy korzeniowej u nasady pędu głównego można odciąć na sadzonki. Robi się to wczesną wiosną, odcinając na sadzonki około 5 do 6 cm fragmenty pędów. Dolny koniec sadzonki (około 1 cm) należy zanurzyć w ukorzeniaczu i posadzić do doniczki wypełnionej mieszanką torfu i piasku (w stosunku 1:1). Sadzonki trzeba regularnie nawadniać, chronić przed wysychaniem i spadkami temp. poniżej 15°C. Takie warunki najłatwiej zapewnić sadzonkom uprawiając je pod osłonami.

Sadzonki chryzantem powinny ukorzenić się w ciągu 3 tygodni. Wówczas można rozpocząć hartowanie (przyzwyczajanie do warunków panujących na zewnątrz, np. poprzez coraz częstsze wietrzenie szklarni). Do gruntu można sadzonki przesadzić pod koniec wiosny, gdy minie niebezpieczeństwo przymrozków.

Przeczytaj również:

Wrzos pospolity - 3 sekrety uprawy
Wrzos pospolity to wdzięczna, zimozielona krzewinka, zdobiąca ogrody jesienią. Wrzosy można sadzić na rabatach, w grupach i jako pojedyncze okazy. Doskonale prezentują się na skalniakach i jako rośliny okrywowe. Można nimi obsadzać całe połacie ogrodu, tworząc wrzosowiska naśladujące leśne polany. Jakie warunki uprawy zapewnić wrzosom aby pięknie zdobiły nasz ogród? Poznaj 3 najważniejsze sekrety uprawy wrzosów, o których mało kto mówi! Więcej...

Jeżówka purpurowa - uprawa, zastosowanie, właściwości
Jeżówka to rodzaj roślin należący do rodziny astrowatych. Należy do niego 9 gatunków pochodzących z Ameryki Północnej. Miłośnikom uprawy roślin w ogrodach najbardziej znana jest jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea). Zobacz dlaczego warto zainteresować się tą rośliną, jakie ma ona zastosowanie i właściwości, a także jak wygląda uprawa jeżówki purpurowej w ogrodzie. Więcej...

Jesienne prace w ogrodzie
Jesień w naszych ogrodach i na działkach zadomowiła się już na dobre. Z pozoru może się wydawać, że o tej porze roku prace w ogrodzie ograniczają się tylko do zgrabienia liści. Jednak tak naprawdę jest to tylko jedna z wielu czynności, jakie należy wykonać, by wiosną ogród był znów piękny. Oto jak sprzątać ogród i przygotować rośliny do nadejścia zimowych mrozów. Więcej...

Opracowano na podstawie: Wielka ilustrowana encyklopedia roślin ogrodowych, Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 2004, s. 194 - 198, oraz Bajeczne chryzantemy, Mój Piękny Ogród, Nr 11/98, s. 14 - 17.