Bluszczyk kurdybanek - zastosowanie, uprawa, odmiany

Bluszczyk kurdybanek jest niepozorną byliną powszechnie uważaną za chwast. Tymczasem jest on cennym surowcem zielarskim, a uprawiając kurdybanek w ogrodzie można go wykorzystać do pokrycia miejsc, w których inne rośliny nie chcą rosnąć. Zobacz jakie jest zastosowanie bluszczyku kurdybanku w medycynie naturalnej, a także w kuchni, jako dodatku do potraw. Poznaj odmiany bluszczyku kurdybanku o ciekawych walorach ozdobnych. Czy są wśród nich również rośliny doniczkowe?

Bluszczyk kurdybanek - Glechoma hederacea

Bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea) jest jednym z 12 gatunków należących do rodzaju bluszczyk ale jedynym z nich uprawianym w ogrodach. Czasem jest też nazywany bluszczykiem ziemnym, kurdybankiem czy obłożnikiem. Występuje pospolicie w całej Europie w lasach, na ugorach, w gęstych zaroślach. Wegetację rozpoczyna bardzo wcześnie i kończy bardzo późno, a w łagodne zimy w zacisznych miejscach przez cały rok można spotkać jego zielone listki. Liście kurdybanku są okrągławe, z karbowanymi brzegami, niewielkie, bo o długości 1-2 cm. Od kwietnia do czerwca wydaje rurkowate, niebieskofioletowe kwiaty. Cała roślina może osiągać wysokość od 10-20 cm.

Bluszczyk kurdybanek - zastosowanie

W ogrodach zastosowanie bluszczyk kurdybanek znalazł przede wszystkim jako roślina zadarniająca, porastająca "trudne" miejsca, w których inne rośliny nie chcą rosnąć. Doskonale rośnie w miejscach zacienionych pod drzewami i krzewami, wzdłuż granicy rabaty i trawnika oraz u podnóży ogrodzeń, przy granicy ścieżek i jako roślina wypełniająca przestrzenie pomiędzy płytkami ogrodowymi. Wspaniale wygląda także w pojemnikach i doniczkach wiszących, z których zwisają jego wiotkie pędy.

Bardzo cenne są właściwości lecznicze kurdybanku. Zawiera on olejki lotne, garbniki, żywice, cholinę, substancję goryczkową - glechominę, saponiny i sole mineralne. Dlatego też bardzo szerokie znalazł bluszczyk kurdybanek zastosowanie w medycynie naturalnej. Zioło kurdybanku reguluje przemianę materii i wspomaga oczyszczanie organizmu ludzkiego z toksyn. Ma też działanie moczopędne i rozkurczowe. Używa się go do odtruwania i oczyszczania wątroby, a także podczas leczenia nieżytów górnych dróg oddechowych, gdyż ułatwia odkrztuszanie zalegającej w nosie i gardle wydzieliny ropnej. W tym ostatnim zastosowaniu należy wypijać codziennie 2-3 szklanki naparu z kurdybanku.

Ziele kurdybanku do zastosowań leczniczych zbiera się od kwietnia do końca lipca, gdy jest ono młode, a roślina kwitnie. Najlepiej zbierać je w suche i pogodne dnia z roślin rosnących na stanowiskach słonecznych (takie jest najbardziej wartościowe). Po zbiorze należy szybko je zasuszyć rozkładając w miejscu ciepłym i przewiewnym, w temp. poniżej 40°C.

Warto wiedzieć! Bardzo dobry przepis jak zrobić syrop z kurdybanku na katar i kaszel podała dr Barbara Frąszczak w jednym z wydań miesięcznika Działkowiec. W celu przygotowania syropu należy rozdrobnić, a następnie zmielić 100 g świeżego ziela bluszczyku kurdybanku i od razu zalać 300 ml 60-70% gorącego alkoholu. Odstawia się to na 7 dni, a następnie przecedza. Tak otrzymany wyciąg miesza się miodem lub syropem malinowym w stosunku 1:1. Gdy jesienią lub zimą wystąpią dolegliwości, takie jak kaszel czy katar, zażywa się jedną łyżkę syropu co 4-6 godzin.

Dzięki gorzkawemu posmakowi znalazł też bluszczyk kurdybanek zastosowanie w kuchni, jako roślina przyprawowa - niegdyś bardzo popularna, obecnie nieco zapomniana. Suszonym zielem kurdybanku można doprawiać mięsa duszone i gulasz, warzywa i zupy warzywne. Świeże listki kurdybanku dodaje się zaś do sałatek, surówek, omletów i jajecznicy, past twarogowych i masła ziołowego. Można nimi też doprawiać dodatki skrobiowe do dań - ziemniaki, ryż i makarony.

Warto też wiedzieć, że bluszczyk kurdybanek jest rośliną miododajną, a otrzymywany z jego kwiatów miód ma jasny kolor, lekki i przyjemny aromat oraz delikatny, również przyjemny, goryczkowy posmak. Ten pospolity chwast jest zatem w okresie swego kwitnienia cennym pożytkiem dla pszczół.

Bluszczyk kurdybanek 'Variegata'

Bluszczyk kurdybanek - uprawa

Bluszczyk kurdybanek uprawiany może być zarówno na stanowiskach słonecznych jak i cienistych. Jedynie jeżeli chcemy zbierać jego ziele, pamiętajmy, że bardziej wartościowe jest to ze stanowisk słonecznych. Kurdybanek najlepiej rośnie na glebach średnio żyznych i wilgotnych. Jego wymagania nie są wygórowane, jednak najładniejsze rośliny uzyskamy wspomagając je niewielkimi dawkami nawozów azotowych lub wieloskładnikowych. Roślinę można też sadzić do doniczek. Szczególnie ładnie prezentuje się w doniczkach wiszących.

Rozmnażanie bluszczyku kurdybanku możliwe jest z sadzonek pędowych, wytwarzanych późnym latem. Przyjmują się one bardzo łatwo. Można rozmnażać także przez podział jesienią lub wiosną.

Uwaga! Decydując się na uprawę bluszczyku kurdybanku w ogrodzie, ze względu na jego ekspansywność, musimy stale usuwać rośliny wyrastające w miejscach, w których nie mają się pojawiać. Trzeba je usuwać bardzo dokładnie, tak aby w ziemi nie zostawić choćby najmniejszego korzonka, z którego kurdybanek łatwo odrośnie. Pamiętajmy też aby usuwanych roślin nie przeznaczać na kompost, gdyż wówczas wraz z rozsypywanym kompostem, kurdybanek rozniesie się po całym ogrodzie.

Bluszczyk kurdybanek - odmiany

W ogrodach uprawia się głównie sam gatunek, a także jedną, dość popularną odmianę bluszczyku kurdybanku 'Variegata'. Charakteryzuje się ona okrągłosercowatymi liśćmi z szerokim białym obrzeżeniem lub nieregularnymi białymi plamami, dzięki którym roślina nabiera walorów ozdobnych. Odmiana kurdybanku 'Variegata' jest nieco mniej mrozoodporna niż gatunek i wymaga stanowisk cienistych lub półcienistych. Większe nasłonecznienie tym lepiej znosi im bardziej wilgotna jest gleba.

Atrakcyjne ulistnienie bluszczyku kurdybanku 'Variegata' sprawiło, że został on spopularyzowany także jako roślina doniczkowa uprawiana w mieszkaniach. W takich warunkach preferuje on średnie nasłonecznienie i normalne temp. pokojowe, jedynie zimą warto temperaturę w okolicy kurdybanku obniżyć do około 10°C i podlewać nieco rzadziej. W takich warunkach jego wegetacja będzie trwać okrągły rok. Od wiosny do lata warto kurdybanek w uprawie doniczkowej zasilać co 2-3 tygodnie nawozem płynnym.

Przeczytaj również:

Rośliny okrywowe zamiast trawnika
W każdym ogrodzie znajdą się miejsca, gdzie utrzymanie soczyście zielonej powierzchni trawnika może okazać się bardzo trudne. Zwykle w miejscach bardzo nasłonecznionych i suchych, obrzeżach rabat oraz partiach działki pod okapem drzew oraz dużych krzewów trawa rośnie dość słabo i nie stanowi właściwego elementu dekoracyjnego. W takiej sytuacji przychodzą z pomocą rośliny okrywowe. Więcej...

Bluszcz doniczkowy - pielęgnacja, rodzaje, choroby
Bluszcz jest popularną rośliną doniczkową. Przekonaj się jak prosta jest pielęgnacja tego dekoracyjnego pnącza. Poznaj jakie są rodzaje bluszczu i czym się charakteryzują. Bluszcz to bardzo dekoracyjna i niedroga roślina, która nadaje się do każdego wnętrza. W poniższym artykule dowiesz się najważniejszych informacji o pielęgnacji i rodzajach bluszczu doniczkowego. Więcej...

Mniszek lekarski - opis, zastosowanie, właściwości, przepisy
Mniszek lekarski to roślina przez wielu uważana za chwast. Tymczasem ma on wiele pożytecznych właściwości, które możemy wykorzystać w domu i w ogrodzie. Od lat mniszek lekarski ma szerokie zastosowanie w medycynie i ziołolecznictwie, a ogrodnicy na jego bazie przygotowują preparaty pomocne w ochronie roślin przed szkodnikami. Poznaj sekret jak wykorzystać tę roślinę, która tylko z pozoru jest chwastem! Więcej...

Opracowano na podstawie: B. Frąszczak, Bluszczyk kurdybanek, Działkowiec, nr 10/09, s. 69; Wielka ilustrowana encyklopedia roślin ogrodowych, Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 2004, s. 285; Joanna Filipczak, Katalog roślin - drzewa, krzewy, byliny, Agencja Promocji Zieleni, Warszawa 2011, s. 172 oraz J. Courtier, G. Clarke, Kwiaty w domu, Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 1998, s. 164.