Aksamitka. Uprawa i odmiany aksamitki

Aksamitka (Tagetes) to stosunkowo łatwa w uprawie roślina jednoroczna, która przez całe lato cieszy swoimi żółtymi lub pomarańczowymi kwiatami o karbowanych płatkach. Doskonale sprawdza się na ogrodowych rabatach, sadzona na obwódki oraz w donicach na balkonach i tarasach. Zobacz jak wygląda uprawa aksamitki oraz wybierz najlepsze odmiany aksamitek do ogrodu, na balkon lub taras.

Aksamitka wzniesiona tworzy najbardziej okazałe, pełne kwiaty. Wykorzystywana jest do obsadzania rabat i na kwiat cięty

Aksamitka - opis

Aksamitki, zwane też czasem turkami, przywędrowały do nas z Ameryki Środkowej i Południowej. Ich kwiaty rozwijają się pojedynczo na rozgałęzionych łodygach. Rośliny te rozpoczynają kwitnienie w czerwcu i kontynuują je czasem aż do pierwszych jesiennych przymrozków. Są to zatem doskonałe kwiaty jednoroczne kwitnące całe lato, aż do jesieni.

Polska nazwa rodzajowa aksamitka podkreśla aksamitny wygląd płatków kwiatowych tej rośliny, ale roślinie przypisywano też nazwy odnoszące się do niezbyt przyjemnego zapachu jej liści. Stąd właśnie czasem kwiaty te nazywa się turkami lub śmierdziuszkami. Również ich łacińska nazwa Tagetes odwołuje się do etruskiego półboga mądrości Tagesa, który ponoć zaniedbywał higienę osobistą.

Ten intensywny zapach liście uwalniają po ich roztarciu czy nawet minimalnym uszkodzeniu. Skutecznie odstrasza on szkodniki, dlatego aksamitki sadzi się również jako rośliny odstraszające krety i nornice, a także niektóre owady. Zaleca się je uprawiać w towarzystwie innych roślin, dla których będą stanowić ochronną tarczę przed tymi szkodnikami. Warto jednak zaznaczyć, że niektóre nowe odmiany aksamitek są pozbawione tego zapachu, co z jednej strony jest ich walorem, a z drugiej strony czyni nieprzydatnymi w odstraszaniu szkodników - same często bywają obsiadane przez mszyce i zjadane przez ślimaki.

Aksamitka rozpierzchła jest najchętniej sadzona na ogrodowych rabatach i obwódkach. Jej kwiaty często są dwubarwne, np. jasno obrzeżone lub z plamkami

Aksamitka - odmiany ogrodowe

W ogrodach najczęściej spotyka się trzy gatunki: aksamitkę wzniesioną, aksamitkę rozpierzchłą i aksamitkę wąskolistną.

Aksamitka wzniesiona, czasem zwana też aksamitką wyniosłą (Tagetes erecta) tworzy kwiaty pełne w kształcie spłaszczonej półkuli, o średnicy do 12,5 cm. Rośliny osiągają od 45 do 75 cm wysokości, choć są i odmiany dorastające do 1m. Liście ciemnozielone, głęboko powcinane i ząbkowane o dł. do 15 cm. Bywają stosowane na kwiat cięty, ich kwiatostany utrzymują się dość długo po wstawieniu do wazonu z wodą.

Aksamitka rozpierzchła (Tagets patula) tworzy znacznie mniejsze kwiaty, o średnicy około 6 cm. W zależności od odmiany, mogą być one pojedyncze, półpełne lub pełne, jedno- lub dwubarwne w odcieniu żółtym, pomarańczowym, czerwonym czy purpurowobrązowym. W stosunku do aksamitki wzniesionej, rośliny mają znacznie mniejsze liście, bardziej rozłożysty pokrój i są nieco niższe. Osiągają od 20 do 60 cm. Są chętnie sadzone w skrzynkach i donicach oraz na obwódkach rabat.

Aksamitka wąskolistna (Tagetes tenuifolia) ma najdrobniejsze, pojedyncze kwiaty, o średnicy około 2,5 cm, występujące jednak bardzo licznie. Jest też najniższa, osiągając zaledwie do 30 cm wysokości. Gatunek ten ma najsilniej rozgałęzione łodygi i pierzastodzielne liście. Przy obfitym kwitnieniu wygląda jak kula obsypana kwiatami.

Aksamitka wąskolistna ma drobne, pojedyncze kwiaty, występujące jednak bardzo licznie. Można z niej tworzyć kwiatowe kobierce

Aksamitka - uprawa i wysiew nasion

Aksamitka to roślina stosunkowo łatwa w uprawie. Wymaga stanowiska słonecznego (choć dość dobrze radzi sobie również i w lekkim półcieniu) oraz gleby żyznej i przepuszczalnej. W uprawie aksamitki nie należy przesadzać z nawożeniem azotem, gdyż przyczynia się ono do nadmiernego rozwoju liści kosztem kwiatów. Warto rośliny podlewać regularnie, choć aksamitka dobrze znosi okresy suszy, a po większym deszczu szybko odzyskuje wigor. Z tego względu niższe odmiany aksamitki dobrze radzą sobie na mocno nasłonecznionych, południowych balkonach, gdzie inne rośliny trzeba podczas upałów podlewać nawet dwa razy dziennie. Aksamitkę wzniesioną warto regularnie ogławiać, usuwając brzydsze i przekwitające kwiaty, aby pobudzać roślinę do dalszego kwitnienia. W przypadku aksamitki rozpierzchłej zabieg ten wystarczy przeprowadzać sporadycznie. Wysokie odmiany warto chronić przed wiatrem.

Nasiona aksamitki wysiewa się od połowy marca do inspektu lub do pojemnika na parapecie okiennym. Można wykorzystać gotowe podłoże do wysiewu nasion lub samodzielnie przygotować mieszankę ziemi ogrodowej, torfu i piasku, zmieszanych w równych proporcjach. Wysiane nasiona przykrywa się cienką warstwą piasku. Kiełkują dość szybko, bo już po 5 dniach. Pilnujmy aby nie rosły zbyt gęsto, a temperatura raczej nie przekraczała 15°C, gdyż wówczas nadmiernie się wyciągną. Gdy siewki nieco podrosną, trzeba je przepikować.

Na miejsce stałe otrzymaną rozsadę wysadza się w drugiej połowie maja, gdy minie ryzyko przymrozków. W maju można też wysiewać nasiona bezpośrednio na rabaty, pamiętając jednak, że rośliny zakwitną nieco później, przeważnie dopiero w lipcu.

Przeczytaj również:

Begonia stale kwitnąca (Begonia semperflorens)
Begonie to jedne z najczęściej uprawianych roślin ogrodowych. Cenione są za asymetryczne liście i soczyste barwy kwiatów. Do tego rodzaju zalicza się ponad tysiąc gatunków, pochodzących z obszarów tropikalnych i subtropikalnych, które podzielono na 5 grup. W ogrodach najpopularniejsza jest begonia stale kwitnąca, begonia bulwiasta i begonia zwisająca. W bardzo wczesnym terminie, od stycznia, można wysiewać nasiona begonii stale kwitnącej. Więcej...

Petunia ogrodowa - odmiany, uprawa, rozmnażanie, choroby
Petunia to rodzaj roślin z rodziny psiankowatych (Solanaceae), do którego należy około 40 gatunków, pochodzących głównie z ciepłych regionów Ameryki Południowej. Jako rośliny ozdobne uprawiane są petunie ogrodowe (Petunia x hybrida), będące mieszańcami dwóch gatunków petunii: P. axillaris i P. violacea. Kolorowe, trąbkowate kwiaty petunii, które można podziwiać od wiosny aż do jesieni, stanowią doskonałą ozdobę ogrodowych rabat, kwietników i skrzynek na balkonach i tarasach. Więcej...

Żeniszek meksykański, Ageratum houstonianum - uprawa z nasion
Żeniszek meksykański to niewysoka roślina, pochodząca z Meksyku i Ameryki Południowej, u nas uprawiana jako jednoroczna z siewu nasion w terminie zimowym. Żeniszki charakteryzują się ładnym, krzaczastym pokrojem. Największą ozdobą tych roślin są jednak kwiaty zebrane na szczytach pędów w luźne wiechy lub baldachogrona, barwy niebieskiej, purpurowej, fioletowej lub białej. Więcej...

Autorami fotografii są: Vladmartinez (aksamitka wzniesiona), Tournesol (aksamitka rozpierzchła), Goku122 (aksamitka wąskolistna), zdjęcia opublikowane na licencji CC-BY-SA-3.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0) oraz George Chernilevsky (aksamitka rozpierzchła), zdjęcie publikowane jako własność publiczna, źródło: Wikimedia Commons.